М. Субанова, Г. Жамангулова биология

51-§.
Дарснинг мавзуси: Ўсимликлар билан табиат омилларининг 
ўзаро боғланиши
Дарснинг мақсади:
А) Ўқувчиларнинг билим олишда ютуқларга эга бўлиши. Атроф-
муҳит нинг асосий омиллари, ёруғлик, иссиқлик, сув тупроқ, тирик орга-
низмалар ва инсоннинг ўсимликлар дунёсига, табиатга кўрсатган таъси-
ри тўғрисида билимларга эга бўлишади.
Б) Ўзини ўзи ривожлантиришдаги ҳаракатлари: Жонли организм-
лар билан жонсиз табиат ўртасидаги ўзаро боғланишларни билиш би-
лан ҳар бир табиат омилининг ўсимликлар ҳаётидаги ролини, шу билан 
бирга ўсим ликларнинг атроф-муҳитга кўрсатган таъсирини аниқлаб би-

---

72
лишади. Табиатнинг бир-бири билан бўлган тиғиз алоқларини, табиатда 
инсон ролининг ижобий ёки салбий эканлигини фарқлашга ўрганишади.
В) Ўқув материалининг таълим-тарбиявий таъсири: Ўқувчилар
қан дай дир бир савол ёки муаммо устида биргалашиб ишлашиб, савол-
нинг жавобини ҳар томондан қараб, тўлиқ очилишига имконият ярати-
лади ва гуруҳда ишлаган ўқувчилар асосли сўзлашни, ўз фикрини билди-
ришни ва ундан хулоса чиқаришни в.б. ўрганишади.
Дарснинг жиҳозланиши:
Воситалар: Атроф-муҳит, табиат, омил, биоген омил, иқлимий омил, 
тупроқнинг устки қатлами омили, антропоген омил, ёруғлик, иссиқлик, 
тупроқ, ҳаво в.б. тўғрисидаги дарсликлар, журналлар, суратлар, видео-
лар, анимациялар в.б. 
Ўқитиш услублари ва усуллари:
Савол-жавоб, таҳлил-синтез, чирмашган мантиқий занжир, рота-
ция в.б.
Асосий тушунчалар:
Муҳит омиллари, биоген омил, иқлимий омил, тупроқнинг устки 
қатлами омили, антропоген омил, омилларнинг организмларга кўрсатган 
таъсири в. б. 
Кутиладиган натижа: 
А. Атроф-муҳитнинг асосий омиллари ва уларнинг турларини бир-
биридан фарқлай олишади;
Б. Иқлим, тупроқнинг устки қатлами, биоген ва антропоген омиллар 
ўсимликлар ҳаётида қандай аҳамиятга эга эканлигини ўзлаштиради;
В. Ўсимликлар муҳит омилларининг таъсирларига қандай мослаши-
шини, айни вақтда ўзлари атроф- муҳитга қандай таъсир кўрсата олиши-
ни кузатишга ўрганишади;
Г. Ҳар бир табиат омилининг (ёруғлик, сув, тупроқ, ҳаво в.б.) табиат-
даги ўрнини билишади;
Д. Инсоннинг фаолияти табиатдаги кучли омил эканлигини, ин-
соннинг табиатга кўрсатган ижобий ва салбий таъсирларини баҳолашга 
ўрганишади.