М. С.Қосимова, Ш. Ж. Эргашходжаева, А. Н. Самадов, И. Б. Шарипов. Кичик бизнес ва тадбиркорлик. Ўқув қўлланма. – Т.: 2010, – 256бет

Ўзбекистон экспортининг давлатлараро таркиби 
(жамига нисбатан фоизда)
35,9
34,4
27,6
26,0
31,5
31,8
47,5
34,2
33,3
64,1
65,6
72,4
74,0
68,5
68,2
52,5
65,8
66,7
0
20
40
60
80
100
120
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
МДҲ давлатлари
Бошқа давлатлар
 
 
10.2.1-расм 
Республикамиз экспорти ва импортининг товар ва географик таркибини 
такомиллаштириш орқали рақобатбардошликни ошириш бир қатор 
вазифаларнинг амалга оширилишини тақозо этади. 
 
 
 
 
 
10.2.2-расм. 
 
Хорижий давлатларда мамлакатимизда ишлаб чиқарилаѐтган, ѐки ишлаб 
чиқаришни йўлга қўйиш мумкин бўлган маҳсулотларга бўлган талабни 
ўрганиш, бундай товарлар бозорларига кириб бориш ва рақобат қилиш 
стратегиясини ишлаб чиқиш экспорт қилинаѐтган товарлар сонини ва 
мамлакатлар географиясини кенгайтиришга ижобий таъсир кўрсатади.
Жаҳон 
бозорларида 
корхоналаримиз 
маҳсулотларининг 
рақобатбардошлигини таъминлашда қуйидаги чора-тадбирларнинг амалга 
Ташқи савдо айланмасининг товар ва географик таркибини 
такомиллаштириш орқали рақобатбардошликни ошириш 
Хом ашѐ экспортини қисқартириб, қўшилган қиймат 
ҳиссаси юқори бўлган тайѐр маҳсулотлар экспортини 
кўпайтириш 
Маҳсулот таннархини пасайтириш орқали уларнинг 
рақобатбардошлигини таъминлаш 
Янги маҳсулотларни жаҳон бозорига 
олиб чиқиш 
Иқтисодиѐтнинг тармоқ таркибини 
такомиллаштириш 
Ташқи савдога хизмат қилувчи 
инфратузилмани янада ривожлантириш 
Иқтисодиѐтни техник-техноло гик қайта қуроллантириш 
асосида тайѐрланаѐтган маҳсулотлар сифатини яхшилаш 

---

219 
оширилиши муҳим аҳамият касб этади: 
- экспорт қилувчи корхоналарга маҳсулот тайѐрлаш ва сотиш 
харажатларини камайтиришда кўмаклашиш; 
- уларни ташқи бозор конъюнктурасидаги ўзгаришлар, истиқболли 
бозорлар, рақобатчилар тўғрисида олиб борилган тадқиқотлар натижалари 
билан таништириш; 
- транспорт-коммуникация тизимларини ривожлантириш; 
- янги транспорт йўлакларини очиш орқали транспорт харажатларини 
камайтириш ва ҳ.к.
Бу борада ҳар бир тармоқ учун ишлаб чиқилиши кўзда тутилаѐтган 2010-
2012 йилга мўлжалланган тайѐр маҳсулотни янги ташқи бозорларга чиқариш 
бўйича махсус дастурларда экспорт ҳажмини ошириш, экспорт қилинадиган 
юкларни ташиш тизимини такомиллаштириш, экспортчи корхоналарни 
маркетинг, молия ва ташкилий-ҳуқуқий қўллаб-қувватлаш масалалари ўз 
аксини топади. 
Хулоса қилиб айтиш мумкинки, экспорт ҳажмини ошириш, унинг таркибини 
такомиллаштириш, умуман ташқи савдо айланмасини дивесификация қилиш 
иқтисодиѐтимиз таркибий тузилишида сифат ўзгаришларига эришиш, унинг 
рақобатбардошлигини ошириш орқали иқтисодий юксалиш ва аҳоли турмуш 
фаровонлигини янада кўтариш мақсадларига хизмат қилади.