М. С.Қосимова, Ш. Ж. Эргашходжаева, А. Н. Самадов, И. Б. Шарипов. Кичик бизнес ва тадбиркорлик. Ўқув қўлланма. – Т.: 2010, – 256бет

10-БОБ. КИЧИК БИЗНЕС ВА ТАДБИРКОРЛИК СУБЪЕКТЛАРИНИНГ 
ЭКСПОРТ
САЛОҲИЯТИНИ БАҲОЛАШ 
 
10.1. Кичик бизнес ва тадбиркорлик субъектларининг экспорт салоҳияти 
ва экспортѐр корхоналарнинг давлат
томонидан қўллаб-қувватланиши 
 
Экспорт диверсификацияси, яъни хорижга сотилаѐтган товарлар ва 
хизматлар номенклатурасининг кенгайиши, жами экспортда алоҳида товар ѐки 
хизмат тури (айниқса, хом ашѐ) улушининг катта бўлишига барҳам берилиши, 
маҳсулотларимиз 
экспорт 
қилинаѐтган 
мамлакатлар 
географиясини 
кенгайтириш экспорт ҳажмининг барқарор бўлишини таъминлайди, миллий 
иқтисодиѐтнинг ташқи бозордаги салбий ўзаришларга таъсирчанлиги 
даражасини пасайтиради. 
Экспорт таркибида бир ѐки бир неча товарлар улушининг сезиларли 
даражада ортиб кетиши бу товарлар нархи пасайган ѐки уларга ташқи талаб 
қисқарган ҳолатларда экспортчи корхоналарни оғир аҳволга солиб қўйиши 
мумкин. Бунинг натижасида экспорт ҳажмининг қисқариши валюта 
тушумларининг камайиши, ташқи савдо балансининг ѐмонлашуви ва 
корхоналар молиявий аҳволининг тангликка юз тутишига олиб келиши мумкин. 
Шунингдек, экспорт умумий ҳажмининг кам сонли давлатларга боғланиб 
қолиши ҳам қалтис ҳолат ҳисобланади. 
Президентимиз томонидан маърузада илгари сурилган тайѐр 
рақобатбардош маҳсулотлар экспортини фаол ошириш ва бу маҳсулотлар 
етказиб бериладиган мамлакатлар географиясини янада кенгайтириш 
вазифасини амалга ошириш экспорт ҳажмини барқарор ўстириш, ташқи 
бозордаги ўзгаришлар таъсирида унинг ҳажми кескин камайиши хавфини 
бартараф этиш имконини беради.
Экспорт қилинаѐтган товарларни диверсификация қилиш, уларни импорт 
қилувчи мамлакатлар географиясини кенгайтириш бу мамлакатлардан бири ѐки 
бир гуруҳининг иқтисодиѐтида муаммолар рўй берганда ҳам экспорт 
ҳажмининг кескин пасайиб кетишига йўл қўймаслик имконини беради.
Ўтган йиллар мобайнида экспорт қилувчи корхоналарни қўллаб-қувватлаш 
борасида амалга оширилган чора-тадбирлар иқтисодиѐтимизнинг экспорт 
салоҳиятини юксалтириш, ташқи савдо таркибида ижобий силжишларга 
эришиш, унинг ҳажмини барқарор ўстириш имконини бермоқда . 

---

216