M. S. Nishonov Namdu "Pedagogika nazariyasi va tarixi" kafedrasi dotsenti, p f. n

13. Pedagogik mahorat
Pedagogik mahorat, fani uning o‘qituvchi faoliyatida tutgan o‘rni;
pedagogik fikr tarixi va maktab amaliyotida o‘qituvchi mahorati; o‘qituvchi
faoliyatida pedagogik qobiliyat; o‘qituvchining kommunikativ qobiliyati; o‘qituvchi
faoliyatida muloqot madaniyati va psixologiyasi; muloqotni tashkil etishda
umuminsoniy qadriyatlarning ustivorligi; o ‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasidagi muloqot;
pedagogik nazokat va odob-axloq; pedagogik nizolar va ularni bartaraf etish. Texnika va madaniyati nazariyasi hamda amaliyoti bo‘yicha bilimli, yetuk malakaga ega bo’lishlarini ta'minlash. Fanning vazifasi - talabalarda nutq madaniyati, pedagogik texnika, pedagogik madaniyatga doir ko‘nikma va malakalarni shakllantirishdan iborat.
14. Pedagogika va psixologiya fanlarini o’qitish metodikasi
Metodika tushunchasi. Pedagogik fanlarni o’qitish metodikasining predmeti, maqsad va vazifalari. Pedagogik fanlarni o’qitish metodikasining boshqa fanlar bilan o’zaro aloqasi. Pedagogik fanlar tizimi va ularning o’zaro aloqasi. Pedagogika sohalarining o’ziga xos xususiyatlari.
Rivojlantiruvchi ta’limning asosiy kontseptsiyalari tavsifi. SHaxsni rivojlantiruvchi ta’lim nazariyasini ishlab chiqishga zamonaviy yondashuvlar.
Pedagogik fanlarni o’qitish jarayoni mohiyati va uning vazifalari. Ta’lim jarayonining tuzilishi. O’qitish va o’qish jarayonlari tavsifi, o’quv jarayonida ularning o’zaro bog’liqligi. O’quvchilarning bilish faoliyati va uning tuzilishi.Ta’lim nazariya (kontseptsiya)lari mazmuni. Hozirgi zamon bosqichida ta’lim mazmunini belgilovchi muhim g’oyalar (asoslar). Pedagogik fanlar mazmunini tanlab olish tamoyil va mezonlari. Pedagogik fanlar mazmunini belgilovchi me’yoriy hujjatlar. Davlat ta’lim standarti.
Ta’lim metodi va usullari tushunchalari. Pedagogik fanlarni o’qitish metodlari tasnifi. Pedagogik fanlarni o’qitish metodlari mohiyati. Pedagogik fanlarni o’qitish vositalari va ularning tasnifi.
Ta’lim turlari va shakllari tavsifi. Ta’limni tashkil etish tizimi. Pedagogik fanlarni o’qitishning asosiy shakllari. Pedagogik fanlarni o’qitishning yordamchi shakllari.
Pedagogik fanlarni o’qitishda pedagogik va axborot texnologiyalardan foydalanishning o’ziga xosliklari. Pedagogik fanlarni o’qitishda pedagogik va axborot texnologiyalaridan foydalanish yo’llari.
Ta’lim olganlikni tashxis etishning mohiyati. O’quv jarayonida nazorat va hisobga olish funktsiyalari. Ta’lim olganlikni natijalarini tekshirish va baholash tamoyillari. O’quv faoliyati natijalarini hisobga olish turlari, shakl va metodlari. Bilim, ko’nikma va malakalarni baholash mezonlari.
Psixologiya fanlarini o’qitish metodikasining predmeti, maqsad va vazifalari, psixologiya kursini tuzish uchun asos bo’lgan tamoyillar, psixologiya fanlarini o’qitish metodikasining qonuniyatlari, o’qitish o’qitish tamoyillari, V.N.Karandashev bo’yicha ta’lim tamoyillari, o’qitish tamoyili, eng muhim didaktik tamoyillar va oliy maktabda o’qitish tamoyillari
O’quv faoliyatini tashkil etish shakllari, dars tiplari, Maxmutov bo’yicha dars tiplari, darsga qo’yiladigan talablar, aralash dars, yangi materiallarni o’rganish darsi, bilimlarni mustahkamlash ko’nikma va malakalarni shakllantirish darsi, umumlashtirish va tizimlashtirish, bilim, mahorat va ko’nikmalarni nazorat qilish va tuzatish darsi
Ma’ruza mashg’ulotining mazmuni, ma’ruza, ma’ruzaning tuzilishi, ma’ruza o’qishga qo’yiladigan talablar, ma’ruza turlari, kirish, axborot, obzorli, muammoli, ma’ruza vizual aloqa, binar, oldindan xatolari ko’zda tutilgan, ma’ruza konsulьtatsiya, ma’ruza konferentsiya, ma’ruza funktsiyalari, ma’ruza jarayonida amal qilinadigan qoidalar
Seminar mashg’ulotining mohiyati va turlari, seminar, amaliy, bahs munozara, seminar mashg’ulotini tashkil qilish va o’tkazish, seminar mashg’ulotiga tayyorlanish, konspektlashtirish, o’qituvchining seminar mashg’ulotiga tayyorlanishi, talabalarni seminar mashg’ulotiga tayyorlanishi labaratoriya mashg’ulotlarining mazmuni, labaratoriya mashg’ulotlarining turlari, o’tkazilish tartibi
Psixologiyani o’rganishda o’quv mashg’ulotlari taksonomiyasi, ma’lumotlarni idrok qilish, oddiy tafakkur operatsiyalari, murakkab tafakkur operatsiyalari, nutqiy malakalarni shakllantirish, ijodiy tafakkur, refleksiv, psixologiyani o’qitishda nutqiy metodlar, metod, noverbal usul, yozma, og’zaki, monolog, diolog, talabalarni yozma matnlar bilan ishlash xususiyatlari, konspektlashtirish, matnning rejasini tuzish, tezislar tuzish, tsitatalarni keltirish, annotatsiyalar, retsenziyalash, formal-mantiqiy modelni yaratish, mavzuli tezarusni tuzish, g’oyalar matritsiasini tuzish
Psixologiyani o’qitishda ko’rgazmali metodlar, predmetli, tasviriy, nutqiy, badiiy tasvir, simbolik, matnli, badiiy tasvir, amaliy metodlar, psixologik eksperimentni modellashtiruvchi laboratoriya mashg’ulotlari, psixodiagnostika ishlari, psixologik masala, mashg’ulotlar olib borish, guruhiy diskussiya, o’qitish jarayoniga yo’naltirilgan didaktik va ishbilarmonli o’yinlari, M.N.Skatkin va I.Ya.Lanerlar bo’yicha o’qitish metodlari, ko’rgazmali tushuntiruvchi, reproduktiv, muammoli, izlanuvchanlik, tadqiqotchilik, masofaviy ta’lim va o’zlashtirilgan ma’lumotlarni mustahkamlash metodlari, masofaviy ta’lim, masofaviy ta’limning elementlari, o’zlashtirilgan bilimlarni mustahkamlash metodi, takrorlash, oddiy takrorlash, rezyumeli qaytarish, savol-javob
O’qitishning interfaol usullariga tavsif, interfaol o’qitish, faol metodlar, dasturlashtirilgan ta’lim, interaktiv ta’lim, dasturlashtirilgan ta’lim, dasturlashtirilgan ta’lim, yengillik, izchillik, tizimlilik, mustaqillik, chiziqli dasturlashtirilgan, ko’p tarmoqli dasturlashtirilgan, aralash dasturlashtirilgan, muammoli ta’lim, muammo, muammoli ta’lim, muammoli vaziyat, muammoli ta’limning yutuq va kamchiliklari
O’qitishning interfaol usullari, evristik suhbat, bahs usuli, aqliy hujum, davra stoli, ishbilarmonlik o’yini usuli, ijtimoiy psixologik trening
Nazorat va baholash, nazoratning tarkibiy qismi, nazorat xususiyatlari, psixologiya fanlarini o’qitishda nazorat turlari, ta’lim maqsadining mashtabi, ta’lim bosqichlari, vaqtinchalik, yo’nalganlik, nazorat chastotasi, nazorat qilinayotgan sohasi, ta’lim shakliga ko’ra, maxsus vositaviylikka ko’ra, nazoratni amalga oshirishga ko’ra, ta’lim jarayonida o’zini o’zi nazorat qilish xususiyati, o’zini o’zi nazorat qilishning mohiyati, to’liq o’zini o’zi nazorat qilish, tanlashga doir o’zini o’zi nazorat qilish, o’tmishdagi tajribaga asoslangan o’zini o’zi nazorat qilish, baholash tamoyili, SH.Amonashvili bo’yicha, ahamiyatlilik, insonparvarlik, hamkorlik, pedagogning roli, jamoaviy o’quv jarayoniga o’tish, xulq atvorni mustaqil baholash, retrospektiv, bashoratli, o’quv jarayonida bilim, ko’nikma, malakalarni nazorat qilish va baholashning vazifalari, yo’naltiruvchi, stimullashtiruvchi, attestatsion, nazorat qiluvchi, talabalar bilimini tekshirish va baholashning asosiy tamoyillari, ob’ektivlik, validlik, ishonchlilik, differentsiallashganlik, tizimlilik, muntazamlilik, maxfiylik.
Psixologiya fanidan bilimlarni baholash tiplari, psixologiya fanidan bilimlarni baholash tiplari, normativ baholash, natijalarni taqsimlashga asoslangan baholash, talabalar bilimini baholash va nazorat qilish xususiyatlari, psixologiyani o’qitishda bilimlarni nazorat qilishning so’rov usuli, og’zaki, yozma, psixologiyani o’qitishda bilimlarni nazorat qilishda amaliy topshiriqlarni bajarish, og’zaki, yozma, erkin, dasturlashgan, individual, frontal, personal, ekspert, bir martalik, taqsimlangan, psixologiyani o’qitishda bilimlarni nazorat qilish shakllari, kollokvium, zachyot, imtihon, nazorat ishi, joriy baholash, test, reyting baholash, BMI
15. Psixodiagnostikasi va eksperimental psixologiya
Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya predmeti. Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya fanining vazifalari. Psixodiagnostik va eksperimental bilimlar qo’llanadigan sohalar. Psixodiagnostik va eksperimental tekshiruv bosqichlari. Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya tarixi
Psixodiagnostika va eksperimental psixologiyaning psixologik tadqiqotlar sohasi sifatida shakllanguncha bo’lgan davrda psixodiagnostikaga oid bilimlar taraqqiyotidan lavhalar. Psixodiagnostikaning psixologik tadqiqotlar mustaqil sohasi sifatida rivojlanish davri. Sobiq ittifoqda psixodiagnostika va eksperimental psixologaya fanining taqdiri. O’zbekistonda eksperimental laboratoriyalarning ochilishi.
Metod va metodika haqida tushuncha. Standartlashtirilgan va ekspert (klinik) metodlarning asosiy farqlari. Test standartlashtirilgan psixodiagnostik metod sifatida. Test turlari. So’rov metodi va uning asosida ishlab chiqiladigan metodikalar. So’rovnomalar turlari.
Validlik – psixodiagnostik metodikalarning asosiy xususiyatlaridan biri sifatida validlikning asosiy turlari va ularni aniqlash usullari. Ishonchlilik – psixodiagnostik metodikalarning muhim psixometrik ko’rsatkichi sifatida. Ishonchlilik turlari va ularni aniqlash usullari. Psixodiagnostik metodikani va tekshiruv natijalarini standartlashtirish muammosi. Psixodiagnostik tekshiruvda tanlanma to’plam reprezentativligi muammosi
Diqqat psixodiagnostikasi. Diqqat psixodiagnostikasida korrektur sinov va Gorbov SHulьte jadvallaridan foydalanish masalalari. Diqqat psixodiagnostikasi uchun intellekt testlarining ayrim subtestlaridan foydalanish imkoniyatlari. Xotira psixodiagnostikasi uchun mo’ljallangan (D.Veksler xotira shkalasi, A.Benton vizual retentsiya testi, R.Meyli xotira testi) hamda umumiy psixodiagnostik sinovlar.
Intellekt koeffitsenti haqida umumiy ma’lumot. Intellekt testlarining asosiy xususiyatlari. R.Amtxauer intellekt strukturalari testi haqida. D.Vekslerni intellekt shkalalari haqida. J.Raven progressiv matritsalari testi. Maktab aqliy taraqqiyoti testi
Qobiliyat psixodiagnostikasi va uning o’ziga xos jihatlari. Hissiy irodaviy soha diagnostikasi. Motivatsion sohani diagnostika qilish.
SHaxs psixodiagnostikasida qo’llaniluvchi metodik vositalarning turlari. SHaxs so’rovnomalarining keng tarqalgan namunalari haqida. SHaxs psixodiagnostikasida ob’ektiv va situatsion testlardan foydalanish muammolari. SHaxsning qadriyatlar orientatsiyasini diagnostika qilish.
Proektiv metodikalar haqida umumiy tushuncha. Proektiv metodikalarning yaratilish tarixi. Proektiv metodikalarning asosiy guruhlari. “Rorshax siyoh dog’lari” proektiv metodikasi haqida. “Rozentsveyg frustratsiya testi” proektiv metodikasi haqida. “Lyusher ranglarni tanlash” proektiv metodikasi.
SHaxslararo munosabatlar haqida tushuncha. SHaxslararo munosabatlarning turlari va ularning o’zaro ta’siriga xos xususiyatlar. Sotsiometriya. Referentometriya. “Oila rasmi”. “Rene Jil filьm testi” proektiv metodikalari.
CHastotalar taqsimlanishi. O’zgaruvchilar o’rtasidagi o’zaro aloqalarni grafik taqdimoti. Diagramma. Korrelyatsiya koeffitsenti. Asosiy effektlar. O’zaro ta’sir. Statistik xulosalarni chiqarish metodlari. Parametrik va noparamatrik mezonlar. Ahamiyatlilik darajasi haqida tasavvurlarni hosil qilish. Natijalarni interpretatsiya qilishda kompьyuterlardan foydalanish.
Ilmiy tadqiqotni o’tkazishning asosiy bosqichlari. Tadqiqotning psixologik gipotezasi. Ilmiy tadqiqot gipotezasini empirik tekshirish.
O’zgaruvchilar: mustaqil, tobe, idora qilsa bo’ladigan, tasodifiy. Randomizatsiya. Aralashuvchi omillar. Ichki validlikka xavf soluvchi omillar: fon, yetilish, saralash, o’lim, testlash, statistik regressiya tushunchalari.
Xarom amallar: fabrikatsiya, falsifikatsiya. SHubhali amallar: eksperimentni loyihalash, axborot yig’ish, ma’lumotlar tahlili, natijalar taqdimoti. Turli amallar: ba’zi bir narsalarni tushirib qoldirish, reorganizatsiya, yangicha formulirovka.
Rasmiy manbalar: kitoblar, maqolalar, texnik hisobotlar, elektron nashrlar. Norasmiy manbalar: mutaxassislar bilan uchrashuvlar, tadqiqiy guruhlar, o’qituvchilar.Mustaqil o’zgaruvchini aniqlash, mustaqil o’zgaruvchi razmaxini tanlash. Tobe o’zgaruvchini tanlash: operatsional tushuncha, validlik, ishonchlilik, bevosita kuzatsa bo’ladigan tobe o’zgaruvchilar, bilvosita ta’sir o’tkazadigan tobe o’zgaruvchilar hamda salbiy va ijobiy ko’rsatkichlari. Guruh va guruhlararo eksperimentlar Guruhlararo eksperimentlar: yutuqlari va kamchiliklari. Guruh ichida o’tkaziladigan eksperimentlar: amaliy ustunligi, statistik ustunligi, kamchiliklari. Bitta o’zgaruvchili eksperimentlar. Faktorli loyihalar.
Birlashib ketuvchi eksperimentlar loyihalari. Kvazieksperimentlar. Bir ishtirokchidan iborat eksperimentlar