|
Alohida predmetlarning rasmini chizish
Psixologlarning qilgan tadqiqotlariga ko‘ra, bitta predm etni
boshqa predm etlar orasidan ajratib olish uchun bolaga shu p red
m etni idrok qilishga, predm etning shaklini bilishga yordam berar
ekan. Shakllarning tasviriy jarayonidagi xatoliklar faqatgina b o
laning n o to ‘g‘ri tushunchalari va ko'nikm alarning yetarli emasli-
gi emas, balki predm etni to ‘g ‘ri idrok etishni bilmasligi bilan tu
shuntiriladi. Bolaning tasvirlay olish qobiliyati hali yaxshi rivojlan-
magani uch un uning oldida fikr yuritib, tasvirlash kabi qiyinchi-
liklar ham turadi. Rasmda shakl to ‘g ‘ri kontur bilan chegaralab
chiqilgan, lekin shu bilan birga, ishning 1 -bosqichlari* chiziqlar
ni to ‘g ‘ri, aniq chizish va konturlarning (aniqlash) tasviri, rasm
da ishlash jarayonining vazifasi b o ‘lib hisoblanmaydi. Agar u m u
miy shakl topilm agan b o ‘lsa, konturni to ‘g‘ri chiziq bilan chizib
b o ‘lmaydi, chunki u har doim o ‘zgaruvchan, shunga qarab uni chi
zish ham o ‘zgaradi, ya’ni natijasi, rasmning oxiri, y o ‘nalishi ham
o ‘zgaruvchandir.
Rassom predm etni tasvirlayotganda aw al asosiy shaklning
belgilarini qog‘ozda belgilab oladi. M aktabgacha tarbiya yosh
dagi bolaga, ayniqsa, 3—4 yoshli bolaga tasvirlashning bunday
96
usuli ju d a qiyin, chunki u predm etni butunligicha ta saw u r qila
olm aydi. U nga pred m etn i asta-sekinlik bilan b ir tom onga c h i
zish osonroq. Tasvirlashning bu usuli bolaning ishini osonlashti-
radi. O ldin b itta b o ‘lagini tanlab, naturadagi keyingi b o ‘lagini es-
lab yoki k o ‘rib, shu b o ‘lagini b o ia k larg a b o iib , rasm chizish
ni davom ettiradi. A sta-sekinlik bilan bolalarga rasm ning u m u
miy belgilarini qog‘ozga tvishirib chizishni o ‘rgatish zarur, c h u n
ki rasm ni b o ia k la rg a ajratib chizishning o ‘ziga xos qiyinchiligi
bor. B unda kerakli shaklning asosiy b o ia k la ri va ikkinchi dara-
jali b o ia k la rn in g o 'z a ro joylashishlari va fazodagi o ‘rinlarini aniq
proporsional holatda chizish, aniqlash qiyin b o ia d i. H am m a
yosh guruhlar u ch u n rasm chizish faoliyatiga o ‘rgatishning asosiy
um um iy vazifalari quyidagilar:
1. Predm etning shakli va tuzilishini tasvirlashga, ularning qism-
larini o ‘zaro proporsiyalashni k o ‘rsatib berishga, harakat natijasida
ulardagi o'zgartishlarga o ig a tish .
2. Tasvirini obrazli, yorqin qiladigan b a ’zi bir xarakterli de-
tallarni tasvirlashga o ‘rgatish.
3. Predm etning rangini, uning m azm uni va obraz xarakterini
o ‘zaro birlashtirib berishga o ‘rgatish.
4. B o‘yoq, rangli qalam va boshqa m ateriallar bilan chizishda
texnik ko‘nikm alarni rivojlantirish.
M azmunli rasm chizish. M azm unli rasm chizishning asosiy
m aqsadi bolaning atrof-m uhitdan olgan taassurotlarini ifodalashga
o ‘rgatishdir. M azm unli rasm — bu bir necha m azm unning m a iu m
rangda tasvirlanishi. Bolalar qaysi m azm un b o ‘yicha rasm chizadi
lar? Bolalar kichik hikoya, ertak asosida va bolalarni o ‘rab turgan
tevarak-atrofni, tabiatni chizishga harakat qiladilar. M asalan, «Biz
shanbalikda» va «Kech kuz» rasmlari bunga misol b o ia oladi. Bo
lalar bilan olib boriladigan bunday m ashg'ulotlar ularning har to-
m onlam a kam ol topishiga yordam beradi. Bunda bolalarning aqliy
qobiliyati rivojlanadi. Bu jarayon asta-sekinlik bilan ro‘y beradi,
shuning uchu n m azm unli rasm chizish o ‘rta guruhdan boshlab ki-
ritilgan. Bunda h am yonm a-yon turgan 2—3 ta predm etning tasviri
o ‘rgatiladi. M azm unli tasvirda predm etlarning bir-biridan ajratish
u ch u n uning o ic h a m in i, fazodagi o ‘rinlariga qarab, predm etlarning
katta yoki kichikligini o ‘rgatish kerak. M aktabgacha yoshdagi bola
uchun predm etlar orasidagi fazoviy m unosabatlam i farqlay olish
97
jud a qiyin. M azmunli rasm chizishni, bog‘chada o ‘rgatishning u m
umiy vazifalari quyidagilar:
M avzuning m azm unini ifodalashga uning asosini ajratishga
o ‘rgatish.
Obyektlar orasidagi o ‘zaro aloqani tasvirlashga o ‘rgatish.
Obyektlar orasidagi proporsional joylashuvni tasvirlashga va
ularning fazodagi o‘rinlarini k o ‘rsatisliga o ‘rgatish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
