M orta arnawli bilimlendiriw ministrligi berdaq atinda ġ I qaraqalpaq mámleketlik universiteti

Jan-Batist Jozef Furye 
(1768-1830) 

---

19 
2.2. Furye optikalıqasining tiykarǵı túsinikleri. 
Berilgen maydan strukturasın qáliplestiriw ushın jaqtılıq maydanlarına 
jóneltirilgen tásir qılıw menen baylanıslı ideyalar hám usıllardı " Furye 
optikalıqasi" túsinigi birlestiredi. Bul spektral suwretlerdiń analizi, ózgeriwi hám 
sintezi menen baylanıslı mashqalalardi sheshiwde tiykarǵı rolin jaqtılıq maydanları 
aytıp oted [13]. 
Furye konvertatsiyasına tiykarlanǵan spektral keńeyiw tegis monoxromatik 
tolqınlardıń superpozitsiyasi retinde quramalı keńislikdegi-waqıt dúzilisine iye 
bolǵan qálegen jaqtılıq maydanın súwretlew imkaniyatın beredi [13]. 
Tolqın teńlemesiniń sızıqlılıǵı sebepli bul tolqınlardıń hár biri basqa tolqınlardan 
ǵárezsiz túrde vakuumda yamasa sızıqlı optikalıq ortalıqta tarqaladı, bul bolsa 
quramalı maydandıń ózgeriwi analizin ózgertiw mashqalasına kemeytiw 
imkaniyatın elementar tolqındı beredi. Keyin payda bolǵan maydan sistemadan 
ótken tegis monoxromatik tolqınlardı jıynaw arqalı tabıladı [13]. 
Joqarda aytip ótilgen procesler - jaqtılıq maydanların analiz qılıw, ózgertiw hám 
sintez qılıw - tekǵana ápiwayı matematikalıq operatsiyalar, kóbinese haqıyqıy 
fizikalıq processler retinde anıq kórinetuǵın boladı. Sonday etip, jaqtılıq nurınıń 
uzaq zona daǵı erkin diffraktsiyasi menen nurlanıw intensivliginiń turaqlı 
keńislikdegi bólistiriwi payda boladı, bul nurning 
múyesh spektrini
formasında 
tákirarlaydı [13]. 
Ob'ektıń fokus tegisligidegi maydan bólistiriwi birdey formaǵa iye, tek júdá 
kishilew kólemde. Eki jaǵdayda da maydandıń keńislikdegi spektral bólekleniwi 
ámelge asıriladı. Hár túrlı túrdegi ekranlar, nıqaplar hám fazalı plitalar járdeminde 
linzalarning fokus tegisliginde jaqtılıq maydanlarında ámelge asırilatuǵın túrli 
operatsiyalar radiotexnikada isletiletuǵın elektr terbelislerin