М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

§ 35. Lately сўнгги пайтда, яқиндан бери ва just хозиргина равишлари билан доим Present Perfect ищлатилади:
I haven’t received any letters from him lately. Сўнгги пайтда ундан хат олмадим.
I have just seen him. Мен уни хозиргина кўрдим.
Изох: Just now равиши билан Past Indefinite ишлатилади: I saw him just now. Мен уни хозиргина кўрдим.
§ 36. Present Perfect since дан бери (ўтган замондаги маълум бир вақтдан хозиргача) предлоги билан ишлатилади:
I haven’t heard from him since June. Июндан бери мени ундан хабарим бўлмади.
Science in Russia has made enormous progress since 1917. 1917 йилдан буён Россияда илм-фан катта муваффақият билан ривожланди.
Present Perfect, шунингдек, since дан бери боғловчиси билан хам ишлатилади. Present Perfect б о ш г а п д а, since билан бошланувчи э р г а ш г а п д а эса Past Indefinite ишлатилади:
I have only received two letters from him since I came back from Tashkent.
Тошкентдан қайтганимдан бери ундан фақатгина иккита хат олдим холос.
I haven’t heard from him since he left Moscow.
У Москвадан кетганидан буён ундан хабарим бўлмади.
Present Perfect, шунингдек, since ўшандан бери равиши билан хам ишлатилади:
He left Moscow in 1986, and I haven’t seen him since. У 1986 йилда Москвадан кетган, ўшандан бери уни кўрганим йўқ.
§ 37. Present Perfect замони Continuous гурухи замонларида ишлатилмайдиган феъллар билан Present Perfect Continuous нинг ў р н и г а ишлатилади (Қаранг: Present Continuous Tense нинг ишлатилиши мавзуси, 1-пунктдаги изох). Бунда Present Perfect ўзбек тилига хозирги замон билан таржима қилинади:
He has been here since two o’clock. У соат иккидан бери шу ерда.
I have known him for three years. Мен уни уч йилдан бери биламан.
Present Perfect, шунингдек, баъзи феъллар билан Present Perfect Continuous билан бир қаторда ишлатилади:
I have lived in Moscow for five years (ёки: I have been living in Moscow for five years).
Мен Москвада (хозирга қадар) беш йил яшадим.
§ 38. Present Perfect Future Perfect нинг ўрнига к е л а с и з а м о н д а г и т у г а л л а н г а н иш-харакатларни ифодалаш учун бош гапга after, then, as soon as, until (till), if ва бошқа боғловчилар билан боғланган п а й т ва ш а р т эргаш гапларда ишлатилади:
I shall go to the country as soon as I have passed my examination. Имтихондан ўтгач, мен қишлоққа бораман.
I’ll give you the book after I have read it. Китобни ўқиб бўлганимдан кейин уни сизга бераман.
We shall start at five o’clock if it has stopped raining by that time. Агар унгача ёмғир тўхтаб қолса, биз соат бешда йўлга тушамиз.


Present Perfect нинг ишлатилиш холатлари умумий жадвали

№	Ифодаланадиган иш-харакат	Мисол	Таржимаси
1	Н а т и ж а с и х о з и р г и з а м о н д а к ў р и н и б т у р г а н иш-харакатлар	I have written my exercises; here they are.	Мен машқларимни ёзиб бўлдим; мана улар.
2	Continuous гурухи замонларида ишлатилмайдиган феъллар билан Present Perfect Continuous нинг ў р н и г а	I have known him for three years.	Мен уни уч йилдан буён биламан.
3	К е л а с и з а м о н д а г и т у г а л л а н г а н иш-харакатларни ифодалаш учун п а й т ва ш а р т эргаш гапларда	After I have read the book, I’ll give it to you.	Китобни ўқиб бўлганимдан кейин уни сизга бераман.