М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

§ 4. Аксарият холларда у ёки бу предлогни қўллаш ундан олдинги сўзга – феълга, сифатга ёки отга – боғлиқ бўлади.
Масалан, to depend боғлиқ бўлмоқ феъли ўзидан кейин on предлогини талаб қилади:
It doesn’t depend on me. Бу менга боғлиқ эмас.
To laugh кулмоқ феъли ўзидан кейин at предлогини талаб қилади:
He laughed at her. У унинг устидан кулди.
Objection қаршилик, эътироз оти (to object эътироз билдирмоқ феъли сингари) ўзидан кейин to предлогини талаб қилади²²:
I have no objections to that. Унга эътирозим йўқ.
§ 5. Баъзи феъллар предлогга боғлиқ холда маъносини ўзгартириб, турли предлоглар билан ишлатилиши мумкин:
He is looking at the child. У болага қарамоқда.
He is looking for the child. У болани қидирмоқда.
He is looking after the child. У болага ғамхўрлик қилмоқда.
§ 6. Предлоглар, шунингдек, кўплаб бирикма ва иборалар таркибига киради – in vain бехуда(га), бекор(га), at last нихоят, for ever абадий, on the one (other) hand бир (бошқа) томондан ва бошқалар.
§ 7. Инглиз тилидаги предлоглар ва ўзбек тилидаги келишик қўшимчалари хамда кўмакчилар ўртасида доимий мувофиқлик мавжуд эмас. Инглиз тилидаги бир предлог ўзбек тилига турлича таржима қилиниши мумкин:
I am standing at the window. Мен дераза ёнида турибман.
I get up at eight o’clock. Мен соат саккизда уйқудан тураман.
I laughed at him. Мен унинг устидан кулдим.
Ўзбек тилидаги бир келишик қўшимчаси қўлланилган холатларда, ушбу ўринда инглиз тилида турли предлоглар ишлатилиши мумкин:
Китоб столда турибди. The book is on the table.
У креслода ўтирар эди. He was sitting in an armchair.
У стулда/диванда ўтирибди. He is sitting on a chair/the sofa.
У фабрикада ишлайди. He works at a factory.
§ 8. Инглиз тилидаги бир қатор феъллар ўзидан кейин предлог талаб қилмайди, ушбу холатда ўзбек тилидаги мос феъллар эса келишик қўшимчаси ёки кўмакчи талаб қилади:
He entered the hall. У залга кирди.
He followed me. У менинг орқамдан эргашди.
Answer my question. Саволимга жавоб беринг.
Бундай феъллар қаторига қуйидагилар киради: to address мурожаат қилмоқ, to affect таъсир қилмоқ, to answer жавоб бермоқ, to approach яқинлашмоқ, to attend қатнашмоқ, to enjoy рохатланмоқ, to enter кирмоқ, to follow эргашмоқ, to hit урмоқ, to join қўшилмоқ, to learn билиб олмоқ, to marry уйланмоқ, турмушга чиқмоқ, to meet учрашмоқ, to mention айтиб ўтмоқ, to need мухтож бўлмоқ, to pass ёнидан ўтиб кетмоқ, to treat муносабатда бўлмоқ, to watch кузатмоқ.
Изох: Инглиз тилидаги предлогларнинг турли маъноларда қўлланилиши, ўзбек тилидаги келишик хамда кўмакчилар билан инглиз тилидаги предлогларнинг қўлланилиши орасидаги фарқлар ўрганувчилар учун ушбу мавзуни ўзлаштиришни қийинлаштиради. Шунинг учун, ўрганувчилар алохида предлогларнинг маъноларини ўзлаштиришдан ташқари, феъл, сифат ва отлар талаб қиладиган предлогларни ушбу феъл, сифат хамда отлар билан биргаликда, шунингдек, предлогли бирикмалар ва ибораларни ёдлаб олишлари зарур.