М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

§ 140. Could ш а р т г а п л а р н и н г б о ш г а п қ и с м и д а ишлатилади:

1. 
   Иккинчи турдаги шарт гапларда Indefinite Infinitive билан бирга:
   

If he tried, he could do it. Агар харакат қилганида эди, у буни қила оларди.
If I had a good dictionary, I could translate the article. Агар яхши бир луғатим бўлганида эди, мақолани таржима қила олардим.

2. 
   Учинчи турдаги шарт гапларда Perfect Infinitive билан бирга:
   

If he had tried, he could have done it. Агар харакат қилганида эди, у буни қила олган бўларди.
If he had worked harder, he could have finished his work in time. Агар қаттиқроқ ишлаганида эди, у ишини ўз вақтида тугата олган бўлар эди.
Изох: Шарт ифодаланмасдан could Perfect Infinitive билан ишлатилиши хам мумкин:
You could have asked him about it. Why didn’t you do it? Сиз ундан у хақида сўрасангиз бўларди. Нега ундай қилмадингиз?


Can (could) феълининг ишлатилиш холатлари умумий жадвали

№	Холатлар	Мисол	Таржимаси
Can
1	Иш-харакатни бажаришга и м к о н ёки қ о д и р л и к н и ифодалаш учун (Indefinite Infinitive билан)	I can do it now.	Мен хозир уни қила оламан.
2	Иш-харакатнинг хақиқатда содир бўлганлик эхтимоли мумкин бўлмаган холат деб хисобланганида (Perfect Infinitive билан)	He cannot have done it.	У буни қила олмайди (У буни қилган бўлиши мумкин эмас)
Could
1	Ўтган замонда иш-харакатни бажаришга и м к о н ёки қ о д и р л и к н и ифодалаш учун (Indefinite Infinitive билан)	He could swim very well when he was young.	Ёшлигида у жуда яхши суза олар эди.
2	Ўтган замондаги феълга боғланган ў з л а ш т и р м а г а п л а р д а (Indefinite Infinitive ва Perfect Infinitive билан)	I said that he could speak English. I said that he couldn’t have done it.	Мен унинг инглизча гапира олишини айтдим. Мен унинг буни қилган бўлиши мумкин эмаслигини айтдим.
3	Ш а р т г а п л а р н и н г б о ш г а п қ и с м и д а:
a)	иккинчи турдаги шарт гапларда (Indefinite Infinitive билан)	If he tried, he could do it.	Агар харакат қилганида эди, у буни қила оларди.
b)	учинчи турдаги шарт гапларда (Perfect Infinitive билан)	If he had tried, he could have done it.	Агар харакат қилганида эди, у буни қила олган бўлар эди.