M. Mirsaidov

Tayanch so’z va iboralar

1. 
   Ishchi kuchi -16 yosh va undan katta yoshdagi ishlayotgan yoki ishsiz shaxslarning umumiy soni. (Maxsus davlat muassasalarida aqli zaiflar va axloq tuzatish muassasalarida bo’lganlar bundan mustasno).
   
2. 
   Xalqaro ishchi kuchi migratsiyasi – mehnatga layoqatli aholi-ning bir mamlakatdan boshqa mamlakatga ko’chishi.
   
3. 
   Xalqaro mehnat bozori – milliy va hududiy ishchi kuchi bozor- larini o’zida birlashtirib, milliy chegaralarni kesib o’tuvchi mehnat resurslarini turli yo’nalishlaridagi oqimlarni qamrab oladi.
   

4 . Turmush tarzi (yashash darajasi) – mamlakatning iqtisodiy rivojlanishdagi erishgan darajasiga mos keluvchi mamlakat aholisi turmush sharoitlarini umumiyligi bo’lib, xalqaro ishchi kuchi mig- ratsiyasida asosiy maqsadlaridan biri hisoblanadi.

5. 
   Ishchi kuchi importi – xorijdan mamlakatga ishchi kuchi keli-shidir.
   
6. 
   Ishchi kuchi eksporti – mamlakatdagi ishchi kuchini xorijga chi-qarishdir.
   
7. 
   Ishchi kuchi va eksporti va importining afzalliklari – eksport va import qiluvchi mamlakatlarning oladigan foydalaridir.
   
8. 
   Jahon mehnat bozorining markazi – ishchi kuchi jalb etuvchi hudud yoki joydir.
   
9. 
   Noklassik nazariya – ishchi kuchi migratsiyasini tor ma’noda tushun- tirishga asoslangan nazariyadir.
   

10 . Assimetriya nazariyasi - ishchi kuchi migratsiyasi natijasida yuzaga keladigan oqibatlarni kengroq baholashga asoslangan nazariyadir.
11. Xalqaro mehnat tashkiloti - xalqaro doirada ishchi kuchi mig- ratsiyasini tartibga soluvchi tashkilotdir.

Nazorat savollari

1. 
   Ishchi kuchining xalqaro migratsiyasi deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Xalqaro mehnat bozori nima?
   
3. 
   Nima sababdan O’zbekistonni ishchi kuchini eksport qiluvchi mamlakatlar qatoriga qo’yish mumkin?
   
4. 
   Jahon mehnat bozorining rivojlanishiga ta’sir etuvchi omil-larini sanab o’ting.
   
5. 
   80-90 yillarda butun dunyo va ayrim mamlakatlarda ishchi kuchining o’sishi qanday bo’lgan?
   
6. 
   Ishchi kuchi xalqaro migratsiyasining «balans» va «assimetriya» nazariyasini tushuntirib bering.
   
7. 
   Ishchi kuchi eksportidan davlatlar qanday manfaat ko’radilar?
   
8. 
   Ishchi kuchini import qiluvchi mamlakatlar undan qanday sama-ra oladilar?
   
9. 
   Jahonning ayrim mamlakatlardagi, xorijiy ishchi kuchining salmog’i to’g’risida qisqacha axborot bering.
   
10. 
    Ishchi kuchi jahon bozorining to’rt yirik markazini ta’rif-lab bering.
    
11. 
    Ishchi kuchining jahon bo’ylab erkin harakatiga qanday to’siq-lar halaqit beradi va ulardan qaysi biriga davlat nazorati o’rnati-ladi va bartaraf etiladi?
    
12. 
    Xalqaro Mehnat Tashkiloti va uning ishchi kuchi migratsiya-sini tartibga solishdagi roli.
    
13. 
    O’zbekistonda ishchi kuchi chetga chiqarish va chetdan olib ke- lish tartibi qanday va me’yoriy hujjatlar asosida amalga oshiri-ladi?
    
14. 
    Tashqi mehnat migratsiyasi sohasida davlat siyosatining aso-siy vazifalari nimalardan iborat?