М. М. Мусаев компьютер тизимлари ва тармоқлари

Конвейерли ишлов бериш бажарилиши керак бўлган функцияни майдароқ қисмларга (босқичларга) бўлинишига ва уларнинг ҳар бири учун аппаратуранинг алоҳида блоки ажратилишига асосланган. Унумдорлик бунда конвейернинг турли босқичларида бир вақтда бир неча буйруқларнинг бажарилиши туфайли ортади. Конвейерлаштириш процессорнинг ўтказиш хусусиятини оширади (вақт бирлигида тугайдиган буйруқлар сони), лекин у алоҳида буйруқнинг бажарилиш вақтини камайтирмайди.
Дастурнинг бир буйруғи турли функционал вазифали блоклар хотира, АМҚ, ички регистрлар, бошқариш боғламалари ёрдамида бажарилади. Оддий иш тартибида бир буйруқнинг алоҳида ташкил этувчилари (операцион ва манзилли қисм) кетма-кет бажарилади. Кўрсатилган блокларнинг бир вақтда ишлаши бирданига бир неча кетма-кет буйруқларни параллел ишлов беришга имкон беради. Масалан, битта арифметик операция мантиқий мустақил микрооперацияларга бўлиниши мумкин. Сурилувчи вергулли қўшиш буйруғи қуйидаги микро операцияларга ажратилиши мумкин: тартибларни айириш, мантиссаларни тенглаштириш, қўшиш, нормаллаштириш.
Умумий ҳолда буйруқнинг алоҳида қисмлари, яъни унинг тартиб рақами, операция тури, манзиллаштириш тури сектори, манзилли қисмлар (бирдан учгача) процессорнинг алоҳида аппаратли боғламаларида: буйруқлар ҳисоблагичида, буйруқлар регистрида, бошқариш схемасида, манзиллар регистрларида ва манзил дешифраторларида бажарилади. Буйруқнинг бажарилишини кўрсатилган босқичлари навбат бўйича ўрнатилган тартибда амалга ошади: 1-босқич – буйруқни ўқиш, 2-босқич – уни дешифрациялаш, 3-босқич-маълумотларни ўқиш, 4-босқич – операцияни бажариш, 5-босқич –натижанинг ёзилиши.
Агар ҳар бир босқични алоҳида шартли тасвирласак, у ҳолда жадвал кўринишида уларнинг ишлаш кетма-кетлигини ҳосил қилиш мумкин (2.21-расм).





Биринчи t1 вақт моментида процессорнинг мос боғламалари ёрдамида буйруқни ўқиш босқичи бажарилади. Биринчи босқич тугаганидан кейин процессор бошқа боғламаларидан фойдаланиб бу буйруқнинг иккинчи босқичини бажаришга (дешифрация) ўтади, аввалги бўшаган боғламалар ёрдамида эса энди дастурнинг биринчи босқичини бажаришга ўтади (t2 момент). Шундай қилиб, t2 моментда бир вақтда биринчи буйруқнинг иккинчи босқичи ва иккинчи буйруқнинг биринчи босқичининг бажарилиши амалга оширилади.