М. М. Мусаев компьютер тизимлари ва тармоқлари

Юлдузсимон топологияда (3.1,в-расм) ҳар бир компьютер умумий марказий қурилмага махсуслаштирилган қурилма (концентратор, коммутатор, маршрутизатор) тарзида ёки универсал компьютер, яъни тармоқ ишини бошқарадиган сервер тарзида уланади.
Сервер орқали ахборотларни алмаштиришда ишчи станциялар орасидаги баҳсли вазиятлар бўлмайди, лекин тармоқни қўллаш сервернинг кўп сонли абонентларга хизмат кўрсата олиш имкониятларига боғлиқ бўлади. Тармоқнинг ўтказиш қобилияти ҳам марказий боғламанинг қуввати орқали аниқланади.
Агар марказий боғламада сервер ўрнатилган бўлса, у ҳолда бундай топология “актив” топология дейилади, сервернинг характеристикалари узатиш тезлиги ва ишлаш тартиби, радиал йўналишлар ва терминаллар сонини аниқлайди. “Пассив” технология вариантида марказий қурилма сифатида маршрутизатор ёки “хаб” ишлатилади. У узатиладиган сигналларни кучайтирувчи радиал йўналишлар улагичи ҳисобланади.
“Юлдуз” топологиясининг афзаллиги тармоқнинг ишлашини битта марказий қурилмадан назорат қилиш имконияти ҳисобланади. Шу билан бирга бу технология кабелли жиҳозларга катта сарфларни, марказий боғламага (серверга) катта ҳаражатларни талаб қилади. Баьзан тармоқнинг юлдузсимон варианти бир неча коцентраторлар ва битта сервер билан ишлатилади (3.1,г-расм). Бу “юлдуз” туридаги бир неча сегментларнинг комбинацияси бўлган дарахтсимон топология ҳисобланади.
Тармоқ “юлдуз-шина” комбинациясида бўлиши мумкин (3.1,д-расм), бунда концентратор ёки сервер орқали алоҳида ишчи станциялар эмас, бутун шинали сегментлар уланади. Бошқа уланиш варианти “юлдуз-ҳалқа” бўлиши мумкин. Бунда тармоқнинг бир сегменти ишчи станцияларнинг юлдузли уланишида қолган сегментларнинг уланиши эса ҳалқали уланишда бажарилади.



Шу билан бир вақтда кўлами бўйича унча катта бўлмаган тармоқлар намунавий топология (юлдуз, ҳалқа, шина) га эга бўлган, йирик тармоқлар мавжуд топологиялар асосида ёки уларнинг комбинациясида яратилади, шунинг учун улар аралаш тоифага киради. Тармоқ компьютерлари орасида ўзаро алоқа боғлаш иш тартиби боғламалар орасида коммуникация усулини аниқлайди.