M. M. Muhammadsidiqov xalqaro mintaqashunoslik

115 Central Intelligence Agency - https://www.cia.gov/library/publications/
 
the-world-factbook/geos/rs.html - 18 December 2008.
116 0 ‘shajoyda.
117 Интервью с А.Абратов. Россия хочет изменить мировой порядок //
http://www.camegie.ru/ru/pubs/media/78622.htm - 17.07.2008
186

---

Garchi sobiq Ittifoq parchalangandan so‘ng harbiy xarajatlar qisqar- 
ganiga qaramay, 2016-yilda harbiy xarajatlar 87,8 mlrd. dollami 
tashkil etgan, bu jahondagi shu sohadagi umumiy xarajatlaming 3%i 
tashkil etadi. Ushbu ko‘rsatkich bo‘yicha dunyoda yettinchi o‘rinda 
turadi. Stokgolm xalqaro tinchlikni tadqiq etish instituti (SIPRI) 
ning 2016-yilgi dokladiga binoan jahon qurol-yaroq bozorida Ros­
siya ulushi 25%ni tashkil etgan (AQSH-31%). 2003-2007-yil umu­
miy yetkazib berilgan qurollarning 45%i Xitoy, 22%i Hindiston, 5%i 
Venesuela va 4%i Jazoir hissasiga to‘g ‘ri kelgan118.
Rossiya Federatsiyasi jahon siyosatida yetakchi kuch markazlari- 
dan biri hisoblanadi. XX asming so‘nggi o ‘n yilligi va XXI asming 
boshlaridagi jahon siyosiy maydonidagi keskin o‘zgarishlar, ya’ni ikki 
qutbli dunyo tartibotining barham topishi, sobiq SSSR va Varshava 
Shartnomasining parchalanishi, global xarakterdagi muammolaming 
vujudga kelishi, xalqaro munosabatlar tizimidagi yangi yetakchilikka 
davogar kuch markazlarining shakllanishi, Rossiya tashqi siyosatini 
qayta ko‘rib chiqish va zamonaviy davr talablariga moslashtirish 
zarurati tug‘ildi. Bu esa tashqi siyosatning yangi huquqiy asoslari 
yaratilishiga asos bo‘ldi.
Har bir davlatning tashqi siyosati ikki omil asosida shakllanadi. 
Birinchisi, xalqaro arenadagi, ayniqsa, shu davlatning strategik man­
faatlari to‘qnashgan hududlarda siyosiy, iqtisodiy va harbiy sharoitga 
tegishlidir. Ikkinchi guruh omillar juda muhim bo‘lgan ichki hara- 
katlanuvchi kuchlar va dalillar sifatida namoyon bo‘lib, davlatning 
milliy chegaralaridan tashqaridagi faoliyatiga sabab boiadi.
Rossiya tashqi siyosatining huquqiy asoslari sifatida xalqaro 
ko‘p va ikki tomonlama shartnomalardan tashqari quyidagi huquqiy- 
hujjatlami keltirish mumkin:
• Rossiya Federatsiyasi konstitutsiyasi (1993-yil 12-dekabr);
• Rossiya Federatsiyasining 1993-, 2000-, 2008-, 2013-, 2016- 
yillarda qabul qilingan tashqi siyosiy konsepsiyalari;
• Rossiya Federatsiyasining 1997-, 2000-, 2015-yillarda qabul 
qilingan milliy xavfsizlik konsepsiyalari;