M. M. Muhammadsidiqov xalqaro mintaqashunoslik

99 
Нартов H.A., Нартов B.H. Геополитика. - М.: ЮНИТИ-ДАНА:
Единство, 2007, 527 с.
150

---

chegarasida turishibdi. Shunday qilib, Efiopiya va Eritreya bir-birlari- 
ga qarshilik ko‘rsatayotgan bo‘lsalar, UNITA harbiy guruhi Angolada 
suv va havo chegaralarini o‘z ichiga olgan holda, hududning sezilarli 
qismini nazorat qilmoqda. Harbiy to ‘qnashuvlar Mozambik, Sudan, 
Somali va boshqa ba’zi mamlakatlarda sodir bo‘lmoqda. Milliy iqti­
sodiy otlaming zaifligi to‘qnashuvlaming asosiy sabablaridan biri hi­
soblanadi. Zairlik, professor Jorj Nzongola Ntalajaning so‘zlariga qa- 
raganda, AQSH, Fransiya va Belgiya Zair iqtisodiyoti tanazzulining 
aybdorlari bo‘lib, uning fikriga ko‘ra, mazkur qudratli mamlakatlar 
ushbu mamlakatda “xalq manfaatlariga qaraganda, faqat shaxsiy bo­
yish to‘g ‘risida ko‘proq g ‘amxo‘rlik qilgan boshqaruvchi qo‘g ‘irchoq 
to‘dalarning manfaatlari doirasida” harakat qilishgan100.
G‘arb mamlakatlarining “tinchlik o‘matuvchi” kuchlari fuqaro- 
lar urushining avj olishiga o‘z “hissa”larini qo‘shishmoqda. Masa­
lan, Chadda “asosan qo‘zg‘olonlar bo‘yicha ogohlantiruvchi zarbalar 
beruvchi jangovor texnika, vertolyotlar, samolyotlarga ega xorijiy le- 
giondagi 1,5 mingga yaqin fransuz soldatlari” joylashgan.
Shu va boshqa sabablar tufayli, ko‘pgina amerikalik yetakchilar 
Fransiya sobiq ichki ishlar vaziri N.Sarkozining Senegal, Mali va 
boshqa mamlakatlarga bo‘lgan tashrifini xusumatli tarzda kutib olish- 
di. Parlament deputatlari Malida uni “toza suvning ig‘vogari” sifatida 
baholab, “tashrifning bekor qilinishi”ni talab qilishdi. Senegalning 
sobiq prezidenti Abdulay Vad “Fransiyaning Afrika siyosati”ni qattiq 
tanqid ostiga oldi.
Shimoli-sharqiy Afrika mintaqasining geostrategik mavqeyi uning 
xalqaro dengiz kommunikatsiyasini bog‘lab turgan Qizil dengiz so- 
hillarida joylashganligi bilan belgilanadi. Qizil dengiz Shimoldan Su- 
vaysh va Aqaba portlaridan Janubdagi Bab al-mandab bo‘g‘ozigacha 
cho‘ziladi101. Bab al-mandab bo‘g ‘ozi Qizil dengizning janubiy 
darvozasi va bu bo‘g‘oz Qizil dengizning janubdagi eng tor nuqtasi