M. M. Mamasiddiqov, Z. N. Esanova, D. Y. Habibullayev

2 9 5

---

30-bob.  SUD  QARORLARI  IJR O S I
30.1.  Sud  va  boshqa  idoralar  qarorlarining  ijrosi  fuqarolik 
protsessining  yakunlovchi  bosqichi
M am lakatim izda sud-huquq sohasida am alga oshirilayotgan keng 
k o ‘lam dagi  islo h o tlar  natijasida  sud  q a ro rlarin i  ijro  etish  sohasi 
rivojlandi  va  y a n ad a  tak o m illash ib   borayotganligini  alo h id a   qayd 
etish jo iz.  Sud  q aro rlarin i  ijro  etish  fuqarolik  protsessining  so ‘nggi 
bosqichi  sifatida  o ‘ziga  xos  m u h im   ah a m iy at  kasb  eta d i.  C h u n k i, 
sh ax sn in g   b u z ilg a n   h u q u q la ri  va  q o n u n   b ila n   q o ‘riq la n a d ig a n  
m an fa atlari  sh u   b o sq ic h d a   tik la n a d i.  0 ‘z b e k isto n   R espublikasi 
F u q aro lik   protsessual  kodeksining  217-m o d d asig a  k o ‘ra,  su dning 
hal  qiluv  q a ro ri,  ag ar  u n in g   u stid a n   shikoyat  b e rilm a g a n   yoki 
p ro test  keltirilm agan  b o ‘lsa,  apellatsiya  shikoyati  berish  va  pro test 
keltirish  m u d d ati  o ‘tg an id a n   keyin  q o n u n iy   kuchga  kiradi.
H al  qiluv  qaro ri  u stid a n   apellatsiya  sh ik o y ati  berilg an   yoki 
apellatsiya  pro testi  keltirilgan  ta q d ird a,  hal  qiluv  q a ro ri,  agar  u 
b e k o r q ilin m ag an   b o ‘lsa,  ishni  yuqori  instansiya  sudi  k o ‘rib  c h iq - 
q a n id a n   keyin  q o n u n iy   kuchga  kiradi.  D em ak ,  su d n in g   hal  qiluv 
q aro ri  q o n u n iy   kuchga  kirganidan  so ‘ng  ijro  etilad i,  F u q aro lik  
protsessual  kodeksining  2 1 9 -m o d d a sid a   k o ‘rsatilgan  d a rh o l  ijro 
etilishi  lozim   b o ig a n   hal  qiluv  qarorlari  b u n d a n   m ustasno.
Q o n u n iy   kuchga  kirgan  sud  q arorlari  0 ‘zbekiston  R espublika­
sining  F uqarolik protsessual  kodeksi,  0 ‘zbekiston  Respublikasining 
«Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini  ijro etish to ‘g‘risida»gi 
Q o n u n i va boshqa q o n u n lard a  belgilangan tartib d a  ijro etiladi.
0 ‘zbekiston  Respublikasi  «Sud  hujjatlari  va  b o sh q a  org an lar 
hujuatlarini  ijro etish  t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n n in g  9 -m o d d a sig a   k o ‘ra, 
u n d iru v ch i  va  q a rz d o r  ijro  ishi  yuritishdagi  tara fla r  hisoblanadi. 
Ijro  hujjati  k im n in g   foydasiga  yoki  m an faatlarin i  k o ‘zlab  berilgan 
b o ‘lsa,  o ‘sha  shaxs  und iru v ch i  hisoblanadi.  Ijro  h u jjatida  n azard a 
tutilgan pul m ablag‘lari yoki boshqa m ol-m ulkni undiruvchiga berish 
yoxud  m uayyan  harak atlarn i  am alga  oshirish  yoki  ularn i  am alga
2 9 6

---

o sh irish d a n   o ‘zini  tiyish  m ajburiyati  zim m asiga  yuklatilgan  shaxs 
q a rz d o r  hisoblanadi.
0 ‘z b ek isto n   R espublikasining  F u q aro lik   protsessual  kodeksi 
371-m o d d asig a  k o ‘ra,  sud  q a ro rin in g   m ajburiy  ijrosi  q aro rn i  qabul 
qilgan  sud  beradigan  ijro  varaqasi  asosida  am alga  oshiriladi.  Ijro 
varaqasi  hal  qiluv  qaro ri  q o n u n iy   kuchga  kirganidan  so ‘ng  sud 
to m o n id a n   u n d iru v ch ig a  b erilad i,  d a rh o l  ijro  etish  hollari  b u n d a n  
m u sta sn o d ir,  b u n d a   ijro  varaqasi  hal  qiluv  qarori  c h iq arilg an id an  
keyin  d a rh o l  beriladi.
H a r  b ir  hal  qiluv  q a ro ri  b o ‘yicha  b itta  ijro  varaqasi  beriladi. 
B iroq,  ag ar  ijro  tu rli jo y la rd a   yoki  b ir  n e c h a   u n d iru v ch in in g   foy­
dasiga am alga oshiriladigan b o ‘lsa,  sud u ndiruvchilarning iltim osiga 
b in o a n ,  ijro  jo y in i  yoki  hal  qiluv  qaro ri  ijrosi ning  h a r  b ir  ijro 
varaqasiga  tegishli  q ism in i  a n iq   k o ‘rsatgan  h o ld a   b ir  n e c h a   ijro 
varaqasi beradi.
Bir  n e c h a   jav o b g ard an   pul  su m m alarin i  un d irish   t o ‘g ‘risidagi 
h u k m   yoki  hal  qiluv  qaro ri  asosida jav o b g arlarn in g   soni  b o ‘yicha 
b ir  n e c h a   ijro  varaqasi  beriladi.  B u nda,  ag ar sherik jav o b g arlard an  
un d irish   n a z ard a   tu tila y o tg an   b o ‘lsa,  h a r  b ir  ijro  varaqasida  u n d i- 
ruvning  u m u m iy   sum m asi  k o ‘rsatilishi  va  sherik jav o b g ar  ekanligi 
k o ‘rsatilgan  h o ld a  jav o b g arlarn in g   h am m asi  sanab  o ‘tilishi  lozim . 
Ijro varaqasi  und iru v ch ig a beriladi  yoki  u n ing iltim osiga k o ‘ra,  ijro 
qilish  u c h u n   bevosita  sud  to m o n id a n   yuboriladi.
0 ‘zbekiston  Respublikasi Oliy sudi va Oliy x o ‘jalik sudi q o ‘shm a 
p le n u m in in g   2 0 0 9 -y il  1 0 -ap re ld a g i  «Sud  h u jja tla ri  va  b o sh q a  
o rg an la r  h ujjatlarini  ijro  etish  t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n in i  q o ‘llashda 
su d   a m a liy o tid a   v u judga  k elad ig an   ay rim   m a sa la la r  haqida»gi 
q o ‘sh m a  q a ro rid a   k o ‘rsatilishicha,  sud  hujjati  ijroga q aratilishining 
m u h im  sharti  u n ing q o n u n iy  kuchga kirishi  hisoblanadi.  B inobarin, 
sud  hujjati  q o n u n iy   k u chga  kirgan  va  shu  asosda  ijro  varaqalari 
berilg an d an   so ‘ng kelib tushgan  apellatsiya shikoyati  (pro testi)n in g  
m u d d ati  tik lan ib ,  ish  yurituvga  qabul  qilinsa,  su d n in g   m u d d atn i 
tiklash  va  apellatsiya  shikoyat  (p ro te st)in i  q abul  qilish  haqidagi 
ajrim ida  sud  q a ro rin in g   ijrosini  to ‘xtatish  m asalasi  h am   hal  qilin- 
m o g ‘i  lozim .  S h u n i  n a z ard a   tu tish   lozim ki,  sud  q o n u n   b o ‘yicha 
quyidagi  h o lla rd a   h a r  b ir  q a ro r  b o ‘yicha  b itta  ijro  varaqa  berish 
lozim ligi  t o ‘g ‘risidagi  q o id a d a n   chekinishi  m u m k in ,  agar:
•  sud  hujjati  b ir n e c h a   u n d iru v ch i  foydasiga  ch iq arilgan  b o is a ;
2 9 7

---

• sud  hujjatida  b ir  n e c h a   q a rz d o rd a n   u n d iru v   n a z ard a   tutilgan 
b o ‘lsa;
• sud  hujjati  tu rli jo y la rd a   ijro  etilishi  lozim   b o is a .
Agar,  sherik javobgarlardan undirish  n azarda tutilayotgan b o is a , 
h a r b ir  ijro  varaqasida  u n d iru v n in g   u m u m iy   su m m asi  k o ‘rsatilishi 
va  sh erik   ja v o b g a r  ek anligi  k o ‘rsatilg an   h o ld a   ja v o b g a rla rn in g  
h am m asi  sanab  o iilis h i  k e ra k 1.
0 ‘z b ek isto n   R espublikasining  F u q a ro lik   protsessaul  kodeksi 
375-m oddasiga k o ‘ra,  ijro varaqasida  ijro varaqasini bergan sudning 
n o m i,  ijro  v araqasining  qaysi  ish  yuzasid an   berilganligi,  u n ing 
raq am i,  hal  qiluv  qaro ri  ch iq arilg an   v aq t,  hal  qiluv  q a ro rin in g  
xulosa  qism i  (so ‘z m a -s o ‘z),  hal  qiluv  q a ro rin in g   q o n u n iy   kuchga 
kirgan vaqti,  ijro varaqasining berilgan vaqti va u ni  ijroga topshirish 
m u d d a ti,  u n d iru v c h i  va  q a rz d o rn in g   n o m la ri  (fam iliyasi,  ism i, 
otasin in g  ism i)  h a m d a  m anzillari  k o ‘rsatiladi.  Ijro varaqasini  sudya 
im zolaydi  va  su d n in g  gerbli  m u h ri  bilan  tasd iqlanadi.
0 ‘zbekiston  R espublikasining  «Sud  hujjatlari va b o sh q a  o rg a n ­
lar h ujjatlarini  ijro  etish  to ‘g ‘risida»gi  Q o n u n i  3 -m o d d a sig a   k o ‘ra, 
sud  hujjatlari  va  b o sh q a  o rg an la r  h ujjatlarini  m ajburiy  ijro  etish 
0 ‘zbekiston  Respublikasi A dliya vazirligi  huzuridagi  Sud qarorlarini 
ijro etish,  su d la r faoliyatini  m o d d iy -te x n ik a  jih a tid a n  va  m oliyaviy 
t a ’m inlash  d e p a rta m e n ti  org an larin in g   sud  ijrochilari  zim m asiga 
yuklatiladi.
Pul  m ab lag ‘larini  u n d irish   t o ‘g ‘risidagi  sud  hu jjatlarin in g   va 
boshqa organlar hujjatlarining talablarini  ijro etish q o n u n d a  n azarda 
tu tilg an   h o lla rd a   soliq  o rg an lari,  b a n k la r  h a m d a   b o sh q a   kred it 
tashkilotlari  to m o n id a n   am alga  oshiriladi.
Sud  h u jjatlarining  va  b o sh q a  o rg an la r  hujjatlarin in g   talablari 
q o n u n d a   n a z ard a   tu tilg an   h o llard a  o ‘zga  jism o n iy   yoki  yuridik 
shaxslar  to m o n id a n   h a m   ijro  etilishi  m u m k in .
Fuqarolik protsessining oxirgi bosqichi sifatida sud qarorlarining 
ijro  etish  ishda  ishtirok  etu v ch i  taraflarn in g   b uzilgan  h u q u q lari  va 
q o n u n   b ila n   q o ‘riq la n a d ig a n   m a n f a a tla r in i  s a m a ra li  h im o y a  
qilinishini am alda t a ’m inlaydi.
1 0 ‘zbekiston  Respublikasi  Oliy sudi va  Oliy x o ‘jalik sudi q o ‘shm a plenum ining 
2009-yil  10-apreldagi  «Sud  hujjatlari  va  boshqa  o rganlar  hujjatlarini  ijro  etish 
to ‘g‘risida»gi  Q o n u n in i  q o ‘llashda  sud  am aliyotida  vujudga  keladigan  ayrim  
m a salala r  haqida»gi  q aro ri.  0 ‘zb e k isto n   R espublikasi  O liy  su d in in g   axbo- 
rotnom asi,  №   3,  2009.
2 9 8

---

30.2.  Ijro  ishlarini  yuritishda  ishtirok  etuvchi  shaxslar
O d a td a ,  ijro   ish la rin i  y u ritis h d a   su d   ijro c h isi,  u n d iru v c h i, 
q a rz d o r,  u larn in g  vakillari,  ta ijim o n ,  xolislar,  m utaxassislar,  davlat 
o rg an lari,  k red it  tash k ilo tlari  va  b o sh q a  tash k ilo tla r ish tiro k   etadi.
0 ‘zbekiston  R espublikasining «Sud hujjatlari va boshqa organlar 
h ujjatlarini  ijro  etish  t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n i  83-m o d d asig a  k o ‘ra, 
o ‘rta  m axsus  (yuridik)  yoki  oliy  (yuridik)  m a ’lu m otga  ega  b o ‘lgan 
0 ‘z b e k is to n   R e s p u b lik a s in in g   fu q a ro s i  su d   ijro c h is i  b o ‘lishi 
m u m k in .  Q o id a  tariq asid a,  oliy  yuridik  m a ’lu m o tg a  ega  b o ‘lgan 
0 ‘z b e k is to n   R e sp u b lik a si  fu q aro si  k a tta   su d   ijro c h isi  b o ‘lishi 
m u m k in .  Sud  ijrochisi  lavozim iga tayinlash  u c h u n  kadrlarni  tanlab 
olish  tan lo v   asosida  am alga  o shiriladi.  K atta  sud  ijrochilari  va  sud 
ijrochilarini  lavozim ga  tay in lash   va  lavozim dan  ozo d   qilish  Sud 
d e p a rta m e n ti  direk to ri  bilan  kelishilgan  h o ld a   Sud  d e p a rta m e n ti- 
ning  h u d u d iy   b o shqarm asi  bo sh lig ‘i  to m o n id a n   am alga  oshiriladi.
S ud  ijrochisi  0 ‘zb ekiston  R espublikasining  «Sud  hujjatlari  va 
boshqa organlar hujjatlarini  ijro etish to ‘g ‘risida»gi Q o n u n id a k o ‘rsa- 
tilgan  h u q u q la r va  m ajb u riy atlard an   foydalanadi.
Ijro ishini yuritishda ta ra f sifatida undiruvchi va q arzd o r ishtiroki 
m u h im   ah a m iy at  kasb  eta d i.  T a rafla r  ijro  h ara k a tla rin i  am alga 
osh irish d a  o ‘z   vakillari  o rq ali  ish tiro k   etish,  ijrodan  voz  kechish, 
kelishuv bitim i tu zish ,  ijro  ishi yuritish  m ateriallari bilan  tanishish, 
u la rd a n   k o ‘c h ir m a la r,  n u sx a la r  o lish ,  q o ‘s h im c h a   m a te ria lla r 
ta q d im   e tish ,  iltim o s n o m a la r  b e rish ,  ijro  h a ra k a tla rin i  am alga 
oshirishda ishtirok etish,  ijro harakatlari jarayonida o g ‘zaki va yozm a 
tu sh u n tirish la r  b erish ,  ijro  ishi  yuritilishi  d av o m id a  paydo  b o ‘la- 
digan  m asalalar yuzasidan  o ‘z vajlari  va  fik r-m u lo h az a la rin i  bildi- 
rish,  ijro ishi yuritishda ishtirok etuvchi boshqa shaxslarning iltim os- 
n o m a la ri,  vajlari  va  fik r-m u lo h azalarig a  qarshi  e ’tiro z   bildirish, 
rad   q ilish ,  sud  ijro ch isin in g   h a ra k a tla ri  (h arakatsizligi)  u stidan 
shikoyat  qilish  h u q u q ig a   egadirlar.
T araflar ijro harakatlarini am alga oshirayotganda sud hujjatlarini 
va  b o s h q a   o r g a n la r   h u jja tla rin i  ijro   e tish   t o ‘g ‘risid ag i  q o n u n  
hu jjatlarin in g   talab larin i  bajarishlari  shart.
Ijro ishi yuritishda voyaga yetm aganlarning huquqlarini ularning 
q o n u n iy  vakillari  —  o ta -o n a la ri,  farzandlikka oluvchilari,  vasiylari 
yoki  hom iylari  am alga  o sh irad ilar.  0 ‘zbekiston  R espublikasining 
«Sud  hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini  ijro etish to ‘g ‘risida»gi 
Q o n u n g a   k o ‘ra,  jism o n iy   sh ax slar  va  y u ridik  sh ax slar  ijro  ishi
2 9 9

---

yu ritish d a  o ‘z  h u q u q lari  va  m ajburiyatlarini  vakillariga  to p sh irish  
huquqiga  ega.  A gar  ijro  hujjati  b o ‘yicha  q a rz d o r  zim m asiga  faqat 
u n in g   o ‘zi  sh a x sa n   ijro  e tis h i  m u m k in   b o ‘lg an   m a jb u riy a tla r 
yuklatilgan b o ‘lsa,  sh u n in g d e k ,  ijro  h u jjatin in g  xususiyati  u n d iru v ­
c h in in g  shaxsan  ishtirokini talab   qilgan  h o lla rd a   ularni  ijro etishda 
q a rz d o r  yoki  u n d iru v ch i  o ‘z  vakili  orqali  h ara k a t  qilishga  haqli 
emas.
Ijro ishi yuritishda vakil ishtirok etish u ch u n  asos b o ‘lib, q onunga 
m uvofiq  berilgan  va  rasm iylashtirilgan  ish o n c h n o m a   hisoblanadi. 
Ish o n c h n o m a d a   vakolat  beruvchi  to m o n id a n   ijro  hujjatini  ijroga 
to p sh irish   va  u ni  ch aq irib   olish,  u n d iru v d a n   voz  kechish,  vak o lat- 
larni boshqa shaxsga o ‘tkazish  (ishonib topshirish),  sud  ijrochisining 
harakatlari  (harakatsizligi)  ustidan shikoyat berish va uni  rad qilish, 
u n d irilg a n   m o l-m u lk n i  (sh u   ju m la d a n ,  p u ln i)  o lis h ,  kelish u v  
bitim i  tuzish  kabi  protsessual  h u q u q la r  k o ‘rsatib  o ‘tilg an   b o ‘lishi 
kerak.
Sud  q a ro rla r  va  boshqa  o rg an la r  hujjatlarini  ijro  e tish d a   ishda 
ishtirok  etuvchi  shaxslarning  ijro  h arak atlarin i  tu sh u n a rli,  sifatli 
am alga oshirish  m aqsadida ijro  ishi  yuritilayotgan tilni bilm aydigan 
shaxslarga  ta ijim o n   xizm atid an   foydalanish  h u q u q i  t a ’m in lan ad i. 
T a ijim o n   sud  ijrochisining  qaro ri  b ilan   tay in lan ad i.  T a ijim o n   bila 
turib,  n o to ‘g ‘ri taijim a qilgan taq dirda q o n u n d a  belgilangan tartibda 
jav o b g ar b o ‘ladi,  bu  h a q d a   uni  sud  ijrochisi  yo zm a  ravishda  og o h - 
lan tirad i.
Ijro  ishlarini  yu ritish d a  ijro  h arak atlari  qo n u n iy lig in i  t a ’m in ­
lash  m aq sad id a  xolislar  h a m   ishtirok  etadi.  X olislar  sifatida  ijro 
h ara k a tla rin i  am alga  o sh irish d an   m a n fa a td o r b o ‘lm agan  va  o ‘zaro  
yoki  ijro  ishi  yuritish  ishtirokchilari  b ilan   q arin d o sh   boM magan, 
bir-biriga b o ‘ysunm aydigan va bir-birini  nazorat qilm aydigan voyaga 
yetgan  h a r  q an d ay   m u o m alag a  layoqatli  jism o n iy   shaxslar  ta k lif 
e tila d i.  X o lislar  ikki  k ish id a n   k am   b o ‘lm asligi  kerak.  X o lislar 
q o n u n d a   k o ‘rsatilganidek,  q a rz d o rn in g   x o n alari  va  o m b o rla rin i 
o c h ish ,  m o l-m u lk in i  k o ‘zd a n   k ech irish ,  xatlash,  olib  q o ‘yish  va 
berish  bilan  b o g ‘liq  ijro  h arak atlarin i  am alga  osh irish d a  xolislar 
ishtirok etishi shart.  Shuningdek,  xolislar sud  ijrochisining ixtiyoriga 
k o ‘ra h am  chaqirilishi  m um kin.
Ijro  ishlarini  y u ritish d a,  sh u n in g d e k ,  sud  ijrochisi  va taraflarga 
y o rd am   berish  m aq sad id a  ayrim   m asalalarn i  tu sh u n tirib   berish 
u c h u n   sud  ijrochisi  o ‘z  tashabbusiga  yoki  ta ra fla rn in g   iltim osiga 
b in o a n ,  o ‘z in in g   q a ro ri  b ila n   m u ta x a ssis  ta y in la s h i  m u m k in .
3 0 0

---

0 ‘zb ekiston  R espublikasining  «Sud  hujjatlari  va  b o sh q a  org an lar 
hujjatlarini  ijro  etish  t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n i  20 -m o d d asig a  k o ‘ra, 
m utaxassis sifatida z a ru r bilim larga ega shaxs tayinlanishi  m um kin. 
M utaxassis yozm a ravishda xulosa beradi.  Mutaxassis sud ijrochisining 
chaqiruvi  b o ‘yicha  kelishi,  q o ‘yilgan  m asalalar yuzasid an  xolisona 
xulosa  berishi,  o ‘zi  bajarayotgan  h a ra k a tla rn i  tu sh u n tirib   berishi 
shart.  M utaxassis  ijro  h ara k a tla rin i  am alga  oshirish  b ilan   b o g ‘liq 
bajargan ishi u ch u n   haq olish huquqiga ega.  Bu haq ijro harakatlarini 
am alga o shirish  xarajatlariga  kiritiladi.
2009-yil  15-yanvardagi  «Ijro  ishi  yuritish  takom illashtirilishi 
m u n o s a b a ti  b ila n   0 ‘z b e k isto n   R e sp u b lik a sin in g   a y rim   q o n u n  
h u jja tla rig a   o ‘zg a rtirish   va  q o ‘sh im c h a la r  k iriish  t o ‘g ‘risida»gi 
Q o n u n g a   k o ‘ra,  sud  ijrochilarining,  n afaq at,  ichki  ishlar organlari 
b ilan   o ‘z aro   ham korligi,  e n d ilik d a  0 ‘zb ekiston  R espublikasi  Y er 
resurslari,  geodeziya,  kartografiya,  davlat  kadastri  davlat  q o ‘m ita- 
sining  o rg an lari,  0 ‘zbekiston  R espublikasi  M arkaziy b an k i,  b a n k - 
lar  va  b o sh q a   k red it  tash k ilo tla ri,  davlat  soliq  xizm ati  organlari, 
g ‘aznachilik organlari,  D avlat chegarasini  q o ‘riqlash organlari bilan 
o ‘z aro   ham k o rlik   qilish  tartib i  belgilandi.
30.3.  Ijro  hujjatlarini  majburiy  ijroga 
topshirish  muddatlari
Sud  o rq ali  buzilgan  h u q u q   va  q o n u n iy   m an fa atlarn i  him o y a 
q ilis h g a   o id   x a lq a ro   ta jrib a   s h u n d a n   d a lo la t  b e ra d ik i,  shaxs 
m an fa atlarin i  t o ‘la - to ‘kis  him o y a  qilishda  sud  organlari  va b oshqa 
o r g a n la r n in g   h u jja tla r in i  ijro   e tis h   o ‘z ig a   x o s  o ‘rin   tu ta d i. 
D a rh a q iq a t,  q o n u n iy  va asosli  ch iq arilgan  sud  hal  qiluv q arorining 
o ‘zi  bilan   buzilgan  h u q u q n i  to ‘la  va  h a r  to m o n la m a   tiklanishiga 
erishib  b o ‘lm aydi.  B uning  u c h u n ,  avvalo,  u sh b u   sud  qaro ri  to ‘liq 
ijro  etilishi  lozim   b o ‘ladi.
Sud qarorlari  ixtiyoriy ravishda  ijro etilm agan taq d ird a m ajburiy 
ta r tib d a   ijro  e tilish i  sh a x sla rn in g   b u z ilg a n   h u q u q   va  q o n u n iy  
m anfaatlarin i  him oya qilishning,  qolaversa, ja m iy a td a  qonuniylikni 
h a m d a   h u q u q - ta r tib o tn i  ta 'm in la s h n in g   h o z irg i  k u n d a g i  e n g  
sam arali  usuli  hisoblanadi.  S h u n in g   u c h u n   h am   ijro  ishlarining 
te z k o r  va  sam arali  ravishda  am alga  oshirilishi  ijroga  to p sh irish  
m uddatlariga bog‘liq b o ‘ladi.
Sud  hal  qiluv  q a ro ri,  ajrim   va  q aro rlar  va  b o sh q a  id o ralarn in g  
ijro  bilan   b o g ‘liq  hu jjatlarin in g   ijroga  to p sh irish   m u d d atlarig a  oid
301

---

q o id ala r  0 ‘zbekiston  R espublikasi  F u q aro lik   protsessual  k o d ek - 
sin in g   IV   b o ‘lim i  va  0 ‘z b e k isto n   R e s p u b lik a sin in g   2 0 0 1 -y il 
29-avgustdagi  «Sud  hujjatlari  va  b o sh q a  o rg an la r  hujjatlarini  ijro 
qilish  t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n id a   belgilangan.
0 ‘zb ekiston  R espublikasi  F u q aro lik   protsessual  kod ek sin in g  
3 7 7 -m o d d a sig a   k o ‘ra,  su d n in g   hal  qiluv  q a ro ri,  a g a r  q o n u n d a  
b o sh q a   m u d d a t  b e lg ila n m a g an   b o ‘lsa,  q o n u n iy   k u c h g a   kirgan 
p ay tid an   boshlab  u c h   yil  ichida  m ajburiy  ta rtib d a   ijro  etish  u c h u n  
to pshirilishi  m um kin.
D avrli  t o ‘lovlarni  u n d irish   u c h u n   berilgan  ijro  varaqalari  bu 
to ‘lovlar undiriladigan b u tun davr ichida ijroga topshirilishi m um kin. 
Ijro  varaqasi  ijroga  topshirilgunga  q a d a r  o ‘tg an   vaqt  u c h u n   davrli 
to ‘lovlar yuqorida belgilangan  m uddatlar doirasida undiriladi.  U shbu 
m u d d a tla rn in g   o ‘tish i  h a r  b ir  t o ‘lov  m u d d a ti  tu g ag a n   k u n d a n  
e ’tib o ra n ,  davom   etadi.
0 ‘zbekiston  Respublikasining «Sud hujjatlari va b oshqa organlar 
hujjatlarini  ijro  qilish  t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n i  2 7 -m o d d a sid a   k o ‘rsa- 
tilish ich a,  ijro  hujjatlari  quyidagi  m u d d atla rd a   ijroga  to pshirilishi 
m u m k in :
1)  u m u m iy   y u risd ik siy a   s u d la rin in g   su d   h u jja tla ri  a so sid a  
beriladigan  ijro  varaqalari  —  u c h   yil  m o b ay n id a,  x o ‘jalik   su d lari­
n in g   sud  hujjatlari  esa  —  olti  oy  m obaynida;
2)  hakam lik sudining q aro rlarin i  m ajburiy ijro etish t o ‘g ‘risidagi 
sud  hujjatlari  asosida  beriladigan  ijro  varaqalari  —  olti  o y   m o b ay ­
nida;
3)  n o tariu sla rn in g   ijro  xatlari  —  uch  yil  m ob ay n id a;
4)  m e h n a t  nizolari  kom issiyalarining  g u v o h n o m ala ri  —  u ch  
oy  m obaynida;
5)  ishlarni  m a ’m uriy tartib d a k o ‘rish vakolatiga ega organlarning 
(m a n sa b d o r  shaxslarning)  qarorlari  —  u c h   oy  m obaynida.
B oshqa ijro  hujjatlarini  ijroga to p sh irish   m u d d atlari tegishli  ijro 
hujjatlarini berish shartlari va tartibini belgilovchi q o n u n  hujjatlarida 
k o ‘rsa tila d i‘.
Ijro g a  to p sh irish   m u d d a ti,  a g a r  q o n u n d a   b o s h q a c h a   ta rtib  
belgilangan b o ‘lm asa,  ijro varaqasining ijroga berilishi,  shuningdek, 
hal  qiluv  qaro ri  q ism an   ijro  qilinishi  bilan   uziladi.
10 ‘zbekiston  Respublikasining  «Sud  hujjatlari  va boshqa  o rganlar  hujjatlarini 
ijro  etish  to ‘g ‘risida»gi  Q onuni.  0 ‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  M ajlisi  Axbo- 
rotnom asi,  2001,  №   9— 10,  169-m odda.
3 0 2

---

M u d d a t  u zilg an d an   so ‘ng  u n in g   o ‘tishi  yangidan  bosh lan ad i, 
b u n d a  oldingi o ‘tgan vaqt yangi  m u d d a t hisobiga kiritilm aydi.  A gar 
ijro  varaqasi  t o ‘liq  yoki  q ism an  u n d irilm a y   qaytarilsa,  ijro  vara- 
q a sin i  ijroga  to p s h iris h   u c h u n   y angi  m u d d a tn i  h iso b la sh   ijro 
varaqasi  und iru v ch ig a  qaytarilgan  k u n d a n   e ’tib o ra n ,  boshlanadi 
(F P K n in g   3 7 8 -m oddasi).
0 ‘zbekiston  R espublikasi Oliy sudi va Oliy x o ‘jalik sudi q o ‘shm a 
p le n u m in in g   20 0 9 -y il  1 0 -ap reld ag i  «Sud  h u jja tla ri  va  b o sh q a  
o rg an la r  h ujjatlarini  ijro  etish  to ‘g ‘risida»gi  Q o n u n n i  q o ‘llashda 
sud  a m a liy o tid a   v u judga  k elad ig an   ay rim   m a sa la la r  haqida»gi 
q o ‘shm a qarorida k o ‘rsatilishicha,  Fuqarolik protsessual kodeksining 
3 7 9 -m o d d asi  va  X o ‘ja lik   protsessual  kodeksining  2 1 5 -m o d d asid a 
ijro varaqasini  ijroga to p sh irish n in g  o ‘tkazib  yuborilgan  m u d d atin i 
tiklash  tartib i  belgilangan.  M u d d a tn in g  o ‘tkazib yuborilganligi  sud 
to m o n id a n   uzrli  deb  to p ilsa,  u  tiklanishi  m um kin.
0 ‘tkazib  yuborilgan  m u d d a tn i  tiklash  haqidagi  arizan i  k o ‘rib 
chiqish  natijasi b o ‘yicha ajrim  chiqarilib,  u undiruvchi va qarzdorga 
yuboriladi.  A rizani  k o ‘rib chiqish  natijasi b o ‘yicha x o ‘jalik sudining 
ajrim i  u stid an   shikoyat  berilishi  yoki  p ro te st  keltirilishi,  fuqarolik 
ishlari  b o ‘yicha  su d in in g  o ‘tkazib  yuborilgan  m u d d a tn i  tiklash  rad 
qilinganligi haqidagi ajrim i ustidan esa xususiy shikoyat yoki xususiy 
p ro te st  keltirilishi  m u m k in 1.
30.4.  Ijro  ishini  yuritishning  umumiy  qoidalari
Sud qarorlarini  ijro etishda sud  ijrochisi ijro ishlarini yuritishning 
u m u m iy   qoidalariga,  prinsiplariga  rioya  qilishi  shart.  Ju m la d a n , 
ta ra fla rn in g   tengligi,  ijro  ishlari  y u ritilad ig an   til,  fu q aro larn in g  
tu ra r jo y  daxlsizligi,  o sh koralik,  fu q aro larn in g  q o n u n  va sud oldida 
tenglik kabi tam oyillar asosida am alga oshiriladi.  Ijro ishlarini yuritish 
sud  ijrochisi  to m o n id a n   ijro  hujjatlarini qabul  qilib o lg an d a n   so ‘ng 
ijro  ishini  q o ‘zg ‘atish  o rq ali  b o sh lan ad i.  0 ‘zb ekiston  R espublika­
sining  «Sud  hujjatlari  va  b o sh q a  o rg an la r  hujjatlarini  ijro  qilish 
t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n i  7 -m o d d asig a k o ‘ra,  quyidagilar ijro  hujjatlari 
h iso b lan ad i:
1  0 ‘zbekiston  Respublikasi Oliy sudi  va Oliy xo‘jalik sudi q o ‘shm a plenum ining 
2009-yil  10-apreldagi  «Sud  hujjatlari  va  boshqa  o rganlar  hujjatlarini  ijro  etish 
t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n n i  q o ‘llashda  sud  am aliyotida  vujudga  keladigan  ayrim  
m a salala r  haqida»gi  qaro ri.  O 'z b e k isto n   R espublikasi  O liy  su d in in g   axbo- 
rotnom asi,  №   3,  2009.
3 0 3

---

1) su d lar o ‘zlari qabul qiladigan sud  hujjatlari asosida beradigan 
ijro  varaqalari;
2)  h ak am lik   su d in in g   q aro rlarin i  m ajburiy  ijro  etish  yuzasidan 
su d la r  berad ig an   ijro  varaqalari;
3)  c h e t  el  sudlari  va  arb itrajlari  qaro rlari  asosida  0 ‘zb ekiston 
R espublikasi  sudlari  beradigan  ijro  varaqalari;
4)  sud  buyruqlari;
5)  a lim e n tla r  to ‘lash  t o ‘g ‘risidagi  n o tarial  tarz d a   tasdiqlangan 
kelishuvlar;
6)  n o tariu sla rn in g   ijro  xatlari;
7)  m e h n a t  nizolari  kom issiyalari o ‘z qarorlari asosida beradigan 
g u v o h n o m ala r;
8)  m a ’m u riy   h u q u q b u z a rlik la r  t o ‘g ‘risid ag i  ish la rn i  k o ‘rib 
chiqish  vakolatiga  ega  o rg an la r  (m a n sa b d o r  shaxslar)  ch iq a rg an  
q aro rlar;
9)  o ‘zb o sh im ch alik   bilan  tu ra r jo y n i  egallab  olgan  yoki  avariya 
h o latid a  deb  top ilg an   uylarda  y ashayotgan  shaxslarni  m a ’m uriy 
ta rtib d a   k o ‘ch irish   to ‘g ‘risidagi  p ro k u ro rla rn in g   qarorlari;
10)  sud  ijrochilarining  q arorlari;
11)  q o n u n   h u jja tla rid a   n a z a r d a   tu tilg a n   h o lla r d a   b o s h q a  
org an larn in g   hujjatlari.
Ijro  hujjatining  asl  nusxasi  y o ‘qolgan  ta q d ird a ,  q o n u n   h u jjat­
larida  n azard a tu tilg an  tartib d a  beriladigan  u n ing dublikati  u ndiruv 
u c h u n   asos  b o ia d i.
Y uqoridagi  hujjatlar asosida sud  ijrochisi  ijro ishini  q o ‘zg ‘atadi. 
0 ‘zb ekiston  R espublikasining  «Sud  hujjatlari  va  b o sh q a  o rg an la r 
hujjatlarini  ijro  qilish  t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n   2 3 -m o d d a sid a   k o ‘rsa- 
tilish ich a,  sud  ijrochisi  ijro  h u jjatin i  sud  yoki  b o sh q a   o rg an d a n  
yoxud u n d iru v ch id an  o lgan k u n d a n  e ’tib o ra n ,  u ch   k u n d a n  kech ik - 
tirm a y   ijro  ishi  y u ritishni  q o ‘zg‘atish  to ‘g ‘risida  q a ro r  ch iq arad i. 
Sud  ijrochisi  ijro  ishi  y u ritishni  q o ‘zg‘a tish   t o ‘g ‘risidagi  q a ro rd a  
ijro  hujjatidagi  tala b la rn i  ixtiyoriy  ravishda  b ajarish  u c h u n   ijro 
ishi  yuritish  q o ‘zg‘atilgan  k u n d a n   e ’tib o ra n ,  k o ‘pi  bilan   besh  kun 
m u d d at belgilaydi.
Ijro  ishi  y u ritish n i  q o ‘zg‘atish   t o ‘g ‘risidagi  q a ro r  nusxasi  u 
ch iq arilgan  k u n n in g   erta sid a n   kech ik tirm ay   u n d iru v c h ig a,  q a rz ­
d o rg a,  sh u n in g d e k ,  hujjati  ijro  etilishi  lozim   b o ‘lgan  sud  yoki 
boshqa organga yuboriladi.  Ijro ishi yuritishni q o ‘zg‘atish to ‘g‘risidagi 
q a ro r  u stid a n   shikoyat  qilish  yoki  p ro te st  bildirish  m u m k in .
3 0 4

---

Ijro  huijatlari  ich id a  sud  ijrochilari  to m o n id a n   k o ‘pro q   ijro 
varaqalari  ijro  etiladi.  S h u n in g   u c h u n   h am   ijro  varaqasi  va  u n ing 
m az m u n in i  bilib  olish  m u h im   ah a m iy at  kasb  etadi.  0 ‘zbekiston 
R espublikasi  F u q a ro lik   p rotsessual  kod ek sin in g   3 7 5 -m oddasiga 
k o ‘ra,  ijro  varaqasida  quyidagilar  k o ‘rsatilishi  lozim :
1)  ijro  varaqasini  bergan  su dning  nom i;
2)  ijro  v ara q a sin in g   qaysi  ish  y u zasid an   berilganligi,  u n in g  
raq am i;
3)  hal  qiluv  qaro ri  ch iq arilgan  vaqt;
4)  hal  qiluv  q a ro rin in g   xulosa  qism i  (so ‘z m a -s o ‘z);
5)  hal  qiluv  q a ro rin in g   q o n u n iy   kuchga  kirgan  vaqti;
6)  ijro  v a ra q a sin in g   berilg an   v aq ti  va  uni  ijroga  to p sh irish  
m u d d ati;
7)  u n d iru v c h i  va  q a r z d o r n in g   n o m la r i  (fa m iliy a s i,  ism i, 
o tasin in g   ism i)  h a m d a   m anzillari.
Ijro  varaqasini  sudya  im zolaydi  va  su d n in g   gerbli  m u h ri  bilan 
tasd iq lan ad i.  D em ak ,  ijro varaqasi yuq o rid a  k o ‘rsatilgan  talablarga 
asosan  rasm iylashtirilishi  lozim .
A gar  ijro  hujjati  0 ‘zb ekiston  R espublikasining  «Sud  hujjatlari 
va b o sh q a  o rg an la r h ujjatlarini  ijro  qilish  t o ‘g ‘risida» gi  Q o n u n i  8- 
m oddasi  talablariga jav o b   berm asa  yoki  ijroga  to p sh irish   m u d d ati 
o ‘tg an   b o ‘lsa,  sud  ijrochisi  ijro  hujjatini  olgan  k u n d a n   e ’tib o ra n , 
u c h   k u n lik   m u d d a t  ic h id a   q a y ta rib   y u b o rish   t o ‘g ‘risid a   q a ro r 
c h iq a rila d i,  u n in g   nusxasi  q a ro r  c h iq a rilg a n   k u n n in g   e rta sid a n  
k e ch ik tirm ay   u n d iru v ch ig a,  ijro  hujjatini  bergan  sud  yoki  boshqa 
organga yuboriladi.
S h u n in g d ek ,  ijro  h u jjatida  n o a n iq lik la r  yoki  arifm etik   x ato lar 
m avjud b o ‘lsa,  bu h aq d a sud  ijro hujjatini bergan sudga sud  hujjatini 
tu sh u n tirish n i  sud  ijrochisi  talab   qilishi  m u m k in .  Bu  t o ‘g ‘risida 
0 ‘zbekiston  R espublikasi  O liy  sudi  va  O liy  x o ‘jalik   sudi  q o ‘shm a 
p le n u m in in g   2 0 0 9 -y il  1 0 -ap re ld a g i  «Sud  h u jja tla ri  va  b o sh q a  
o rg an la r  hujjatlarini  ijro  etish  t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n n i  q o ‘llashda 
sud  a m a liy o tid a   v u judga  k elad ig an   ay rim   m a sa la la r  haqida»gi 
q o ‘sh m a   q a ro rid a   h am   ijro  hujjati  talab larid a  no an iq lik lar  m avjud 
b o ‘lgan  yoki  u  bilan   sud  hujjati  o rasida  tafovut  an iq la n g an   h olda 
sud  ijrochisi,  Q o n u n n in g   3 1 -m o d d asig a  m uvofiq,  ijro  hujjatini 
bergan  sudga  sud  hujjatini  tu sh u n tirish ,  m azk u r  hujjatlarda  y o ‘l 
q o ‘yilgan yozuv, bosm a va arifm etik xatolam i bartaraf etish to ‘g‘risida 
ariza bilan  m urojaat qilishga haqli.
3 0 5

---

Sud ijrochisining arizasida sud huijatining qonuniyligi  m asalasida 
m u sh o h a d a   yuritilishi  m u m k in   em as.  Sud  b u n d a y   arizan i  u   kelib 
tushgan  k u n d a n   boshlab  o ‘n  kunlik  m u d d a t  ichida  к о ‘rib  ch iq ad i 
va natijasi b o ‘yicha  Fuqarolik protsessual  kodeksining 215-m oddasi, 
X o ‘jalik   protsessual  kod ek sin in g   150-m oddasiga  m uvofiq  ajrim  
ch iq arad i.  Sud  to m o n id a n   faqat  ijro  etilm ag an   sud  hujjati  yoki 
un ing  ijro  etilm ag an   qism i  yuzasidan  tu sh u n tirish   b e rila d i1.
Ijro  h arak atlari  0 ‘zbekiston  R espublikasining  «Sud  hujjatlari 
va  boshqa  o rg an la r  hujjatlarini  ijro  qilish  to ‘g ‘risida»gi  Q o n u n i 
talab larid an   kelib  ch iq ib ,  ish  k unlarida  soat  8.00  d a n   22.00  gacha 
am alga  oshiriladi.  Ijro  h arak atlarin i  am alga  oshirish  m u d d ati  ikki 
oy qilib belgilangan.  Ijro h ara k a tla rin i  am alga oshirishga to ‘sqinlik 
qiluvchi  h o la tla r  m avjud  b o ‘lganda,  sud  ijrochisi  ijro  h arakatlarini 
q a rz d o rn in g   arizasiga  yoki  o ‘z  tashabbusiga  k o ‘ra,  k o ‘pi  bilan   o ‘n 
kun m uddatga kechiktirishi  m um kin.  Sud  ijrochisi  ijro harakatlarini 
k e y in g a  q o ld iris h   a so sin i  va  ijro   h a ra k a tla ri  qaysi  m u d d a tg a  
qoldirilganligini  k o ‘rsatgan  holda q a ro r chiqaradi.  C hiqarilgan q aro r 
haq id a  ijro  ishi  yuritishdagi  taraflar,  ijro  hujjatini  bergan  sud  yoki 
b oshqa  org an   x ab a rd o r  qilinadi.
Sud  q aro rlarin i  ijro  etish  ja ra y o n id a   belgilangan  ta rtib d a   jalb 
etilgan taijim o n lar,  m utaxassislar va boshqa shaxslarga, qarzdorning 
m o l-m u lk in i  tash ish ,  saqlash  va  realizatsiya  qilishga,  undirilgan 
su m m alarn i  undiruvchiga  p o c h ta   orqali  o ‘tkazishga  (jo ‘natish g a), 
q a rz d o rn i,  u n in g   m o l-m u lk in i  yoki  q a rz d o rd a n   su d n in g   qarori 
b o ‘yicha  olib  q o ‘yilgan  bolani  qidirish  u c h u n   x arajatlar  qilinadi. 
U sh b u   q ilin g a n   x a ra ja tla r  u m u m iy   q o id a g a   k o ‘ra  q a rz d o rd a n  
undiriladi. A gar un d iru v ch in in g  arizasiga  k o ‘ra,  ijro  hujjati qaytarib 
b e rilg a n id a ,  ijro  h u jja tin i  ijro  e tish   u c h u n   q ilin g a n   x a ra ja tla r 
u n d iru v c h id an   undiriladi.
0 ‘zbekiston  R espublikasining «Sud  hujjatlari va boshqa organlar 
hujjatlarini  ijro qilish to ‘g ‘risida»gi  Q o n u n ig a kiritilgan  q o ‘sh im c h a  
va  o ‘zgartishga  k o ‘ra,  sud  ijrochisi  to m o n id a n   ijro  hu jjatlarin i 
m ajburiy  ijro etish  b o ‘yicha  h a ra k a tla r am alga oshirilganligi  u c h u n  
q a rz d o rd a n   ijro  yig‘im i  un d irilad i.  Ijro  yig‘im in in g   m iq d o ri  va 
undirilish  tartib i  q o n u n   hu jjatlarid a  belgilanadi.
1 0 ‘zbekiston  Respublikasi  Oliy sudi va Oliy xo'jalik sudi q o ‘shm a plenum ining 
2009-yil  10-apreldagi  «Sud  hujjatlari  va  boshqa  organlar  hujjatlarini  ijro  etish 
to ‘g ‘risida»gi  Q o n u n n i  qoMlashda  sud  am aliyotida  vujudga  keladigan  ayrim  
m a salala r  haqida»gi  qaro ri.  O 'z b e k isto n   R espublikasi  Oliy  su d in in g   axbo- 
rotnom asi,  №   3,  2009.
3 0 6

---

Ijro hujjatlarini  h a r d o im   h am  o ‘z v aq tid a ijro etish n in g  im koni 
boMmaydi.  S huning u ch u n   ham   0 ‘zbekiston  R espublikasining «Sud 
hujjatlari  va  boshqa  o rg an la r  h ujjatlarini  ijro  qilish  t o ‘g ‘risida»gi 
Q o n u n id a  ijro ishini yuritishni to ‘xtatib turish subyektlari va asoslari 
belgilab q o ‘yilgan.  Ijro  ishlarini  to ‘xtatib tu rish n in g  ikki  xil asoslari 
m avjud:
1)  ijro  ishlarini  t o ‘x tatib   tu rish n in g   m ajburiy  asoslari;
2)  ijro  ishlarini  to ‘xtatib  tu rish n in g   fakultativ  asoslari.
0 ‘zbekiston  R espublikasining «Sud  hujjatlari va boshqa organlar
h u jja tla rin i  ijro  qilish  t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n i  3 4 -m o d d a sid a   ijro 
ish larini  y u ritish n in g   m ajb u riy   asoslari  k o ‘rsatilgan  b o ‘lib,  ijro 
ishi  yuritish  quyidagi  h o lla rd a   sud  to m o n id a n   to ‘xtatib  turilishi 
shart:
1)  ag ar  sud  to m o n id a n   an iq lan g an   h u q u q iy   m u n o sab at  h u q u - 
qiy  vorislikka  y o ‘l  q o ‘ysa,  q a rz d o r  vafot  etg a n d a ,  u  vafot  etgan 
deb  e ’lon  q ilin g an d a  yoki  b e d arak   y o ‘qolgan  deb  topilganda;
2)  q a rz d o r  m u o m alag a  layoqatsiz  d eb   to p ilganda;
3)  ag ar  q o n u n   hu jjatlarid a  nizolashishga  yo ‘l  q o ‘yilgan  b o ‘lsa, 
q a rz d o r  ijro  hujjati  yuzasidan  sud  tartib id a   n izolashganda;
4)  m a ’m uriy  h u q u q b u z a rlik  t o ‘g ‘risidagi  ishlarni  k o ‘rib chiqish 
v ak o latiga  ega  o rg a n la rn in g   q a ro rla ri  (m a n s a b d o r  sh axslarning 
h arak atlari)  u stid an   sudga  shikoyat  berilganda;
5)  ijro  hujjati  b o ‘y icha  u n d iru v   qaratilgan  m o l-m u lk n i  ro ‘y- 
x a td a n   ch iq a rish   (x atlash d an   ozo d   qilish)  t o ‘g ‘risida  sudga  d a ’vo 
arizasi  berilganda;
6)  u sh b u   m o d d an in g   ikkinchi  q ism ida  n a z ard a   tutilgan  b oshqa 
asoslar  vujudga  kelganda.
Ijro  ishi  y u ritish   quyidagi  h o lla rd a   sud  ijrochisi  to m o n id a n  
t o ‘x tatib   turilishi  shart:
1)  q a rz d o r  m u d d atli  h arbiy  xizm atd a  b o ‘lganda  yoki  m u d d atli 
harbiy  xizm atd a  b o ‘lgan  und iru v ch i  iltim os  qilganda;
2)  q a r z d o r n in g   n o c h o rlig i  ( b a n k r o tlig i)   t o ‘g ‘risid a g i  ish 
b o ‘yicha  x o ‘jalik   sudi  to m o n id a n   ish  yuritish  q o ‘zg‘atilg an d a,  shu 
ju m la d a n ,  kuzatuvni  jo riy   etish  t o ‘g ‘risida,  sud  sanatsiyasini  yoki 
ta s h q i  b o s h q a ru v n i  jo riy   e tis h   va  (y o k i)  u la rn in g   m u d d a tin i 
uzaytirish to ‘g‘risida x o ‘jalik sudi  to m o n id an  ajrim  qabul qilinganda, 
0 ‘zbekiston  R espublikasining «B ankrotlik t o ‘g ‘risida»gi  Q on u n ig a 
m uvofiq  ijro  etilish i  t o ‘x tatib   turilish i  m u m k in   b o ‘lm ag an   ijro 
hujjatlari  b u n d a n   m ustasno;
3 0 7

---

3) 
ijro  hujjatini  berish  u c h u n   asos  b o ‘lgan  sud  hujjati  yoki 
b o sh q a organ  hujjatini  ijro etish n i  t o ‘x tatib  tu rish   h u q u q i  q o n u n d a  
qaysi  m an sa b d o r  shaxsga  berilgan  boMsa,  o ‘sha  m a n sa b d o r  shaxs 
to m o n id a n   q a ro r  ch iq arilganda.
0 ‘zbekiston  R espublikasining «Sud  hujjatlari va boshqa organlar 
hu jja tla rin i  ijro  qilish  t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n i  3 5 -m o d d a sid a   ijro 
ishlarini yuritishni t o ‘xtatib turish n i  fakultativ asoslari  k o ‘rsatilgan. 
U nga  k o ‘ra,  ijro  ishi  yuritish  quyidagi  h o lla rd a   sud  to m o n id a n  
to ‘xtatib  turilishi  m um kin:
1)  q a rz d o r  yoki  u n d iru v ch i  ijro  hujjatini  bergan  tegishli  sudga 
yoki  b oshqa  organga  ijro  hujjatini  kechiktirib  yoki  b o ‘lib -b o ‘lib 
ijro  etish ,  ijro  etish  usuli  va  tartib in i  o ‘zg artirish  t o ‘g ‘risidagi  ariza 
bilan  m u rojaat  qilganda;
2)  q a rz d o r  uzo q   m u d d atli  xizm at  safarida  b o ‘lganda;
3)  qarzd o r statsionar davolash  m uassasasida  davolan ay o tg an d a;
4)  sud  ijro ch isin in g   h a ra k a tla ri  (q aro rla ri)  u stid a n   shikoyat 
berilganda;
5)  ro ‘yxatga  olingan  m o l-m u lk n i  b a h o lash   natijalari  yuzasidan 
nizo lash ilg an d a;
6)  u n d iru v ch i  iltim os  qilganda.
Ijro  ishi  yuritish  quyidagi  h o lla rd a   sud  ijrochisi  to m o n id a n  
to ‘xtatib  turilishi  m um kin:
1)  sud  ijrochisi  ijro  etilishi  lozim   b o ‘lgan  sud  hujjati  yoki 
b o sh q a   o rg an   h u jja tin i  tu s h u n tiris h   t o ‘g ‘risidagi,  ijro  h u jja tin i 
kechiktirib  yoki  b o ‘lib -b o ‘lib  ijro  etish  haqidagi,  ijro  etish  usuli 
va  ta rtib in i  o ‘zgartirish  t o ‘g ‘risidagi  a riz a la r  bilan   ijro  hujjatini 
bergan  tegishli  sudga yoki  boshqa  organga  m u ro jaat  qilganda;
2)  q a r z d o r   jis m o n iy   s h a x s,  u n in g   m o l- m u lk i  y o k i  o lib  
q o ‘yilishi  lozim   b o ‘lgan  b o la  qidirilayotganda;
3)  sud  ijrochisi  to m o n id a n   ja rim a   tariqasidagi  jin o iy   ja z o n i 
b o sh q a   ja z o   tu rig a   a lm a sh tirish   t o ‘g ‘risida  sudga  ta q d im n o m a  
kiritilganda.
0 ‘zbekiston  R espublikasining  Bosh  sud  ijrochisi,  Q o ra q a lp o - 
g ‘isto n   R esp u b lik a si,  v ilo y a tla r  va  T o s h k e n t  s h a h a r   b o sh   sud 
ijro c h ila ri  u larg a   b o ‘y su n u v c h i  su d   ijro c h ila rin in g   h a ra k a tla ri 
(harakatsizligi) va qaro rlari  u stidan shikoyat  kelib tu sh g an d a,  z a ru r 
b o ‘lgan  h o llard a,  ijro  ishi  y u ritishni  to ‘xtatib  tu rishga  haqli.
Sud  hujjati  ijrosini  n a z o ra t  tartib id a   t o ‘x tatib   tu rish   huquqi 
faqat  F P K n in g   3 5 2 -m o d d a sid a   k o ‘rsatilgan  m uayyan  m an sa b d o r 
shax slarg a  b erilg an lig i  tu fayli  m a z k u r  sh a x sla r  m u ay y a n   ish n i
3 0 8

---

c h a q irib   olish  m asalasini  hal  qilish  v a q tid a   sud  hujjati  ijrosini 
t o ‘xtatib  tu rish   m asalasini  h a m   hal  etishi  m u m k in .
Ijro  ishlarini  yuritish  sud  va  sud  ijrochisi  to m o n id a n   q o n u n d a  
b e lg ila n g a n   a s o sla rg a   k o ‘ra   tu g a tilis h i  m u m k in .  0 ‘z b e k is to n  
R espublikasining  «Sud  hujjatlari  va  b o sh q a  o rg an la r  hujjatlarini 
ijro  qilish  t o ‘g ‘risida»gi  Q o n u n ig a  k o ‘ra,  ijro  ishi  yuritish  quyidagi 
h o lla rd a   sud  to m o n id a n   tugatiladi:
1)  undiruvchi  yoki  q a rz d o r  vafot  etganda,  u  vafot  etgan  deb 
e ’lon qilinganda, bedarak y o ‘qolgan deb topilganda,  agar sud  hujjati 
y o x u d   b o s h q a   o r g a n n in g   h u jja tid a   q o ‘y ilg a n   t a l a b la r   y o k i 
m ajburiyatlar  huq u q iy   vorisga  yoki  b edarak  y o ‘qolganning  m ol- 
m ulkini ishonchli boshqarib turgan shaxsga o ‘tishi m um kin b o ‘lmasa;
2)  m u a y y a n   h a r a k a tla r n i  a m a lg a   o s h iris h   y o x u d   b u n d a y  
h a ra k a tla rn i  am alga  o sh irish d an   o ‘zini  tiyish  m ajburiyatini  yuk- 
lovchi  ijro  hujjatini  ijro  etish  im koniyati  y o ‘qolganda.
Ijro  ishi  yuritish  quyidagi  h o lla rd a   sud  ijrochisi  to m o n id a n  
tu g atilad i:
1)  u n d iru v ch i  u n d iru v d a n   voz  k e ch g an d a,  ag ar  voz  kechish 
sud  to m o n id a n   qabul  qilingan  b o ‘lsa;
2)  u n d iru v ch i va q a rz d o r o ‘rtasida sud  to m o n id a n  tasdiqlangan 
kelishuv  b itim i  tu zilg an d a;
3) jarim a  tariqasidagi jinoiy jazoni boshqa jaz o  turiga alm ashtirish 
yoxud  ja rim a   tariqasidagi  jin o iy  ja z o d a n   am n istiya  aktiga  asosan 
o z o d   qilish  t o ‘g ‘risida  sud  to m o n id a n   ajrim   ch iq arilg an d a;
4)  ijro  hujjatini  berishga  asos  b o ‘lgan  sud  hujjati  yoki  boshqa 
o rganning hujjati b ekor qilinganda yoxud q o n u n g a k o ‘ra,  ijro hujjati 
b o ‘lgan  hujjat  b e k o r q ilin g an d a yoki  haqiqiy em as  deb  topilganda.
Y u q o rid a g i  a s o sla rg a   k o ‘ra ,  ijro   ish i  y u ritis h n i  tu g a tis h  
t o ‘g ‘risida  sud  ajrim   c h iq a rad i,  sud  ijrochisi  q a ro r  chiqaradi.