M. F. Ziyayeva, O. Z. Rizayeva

 
II. Lokomotor funksiyalarning rivojlanishi
 
A. Yotgan holatdagi harakatlarning rivojlanishi.
 
1-oy – qorni bilan yotqizilganda boshini ko‘tara olmaydi.
 
2-oy – qorni bilan yotqizilganda boshini ko‘tara oladi.
 

---

 
42 
3-oy  –  qorni  bilan  yotqizib  qo‘yilganda  tirsaklariga  tiralib 
gavdasini ko‘tara oladi.
 
4-oy  –  chalqancha  yotqizilgan  holatdan  mustaqil  ravishda 
yonboshiga ag‘darila oladi.
 
5-5,5 oylik – chalqancha holatdan mustaqil ravishda qorniga 
ag‘dariladi, qorni bilan yotganda esa qo‘llariga tiralib gavdasini 
ko‘tara oladi.
 
6-oy – qorni bilan yotgan holatdan chalqanchasiga ag‘darilib 
oladi.
 
7-oy – qo‘l va oyoqlariga tiralgan holda tura oladi.
 
8-oy – mustaqil ravishda emaklay boshlaydi.
 
B.  Yurish,  tirmashish,  balandlikka  chiqish,  buyum  va 
o‘yinchoqlarni irg‘itish harakatlarining rivojlanishi.
 
5-5,5 oylik – qo‘ltig‘idan ushlab turilganda qadam tashlaydi.
 
8-oy – ikki qo‘lidan ushlab turilganda qadam tashlaydi.
 
9-oy  –  harakatlanmaydigan  tayanch  narsalarni  ushlagan 
holda qadam tashlay oladi. 
10-oy – narvonchaga qo‘1-oyoqlarini tiragan holda emaklab 
chiqa  oladi.  Aravacha  ketidan  yura  oladi.  O‘tirgan  holda 
koptokni dumalatadi va irg‘ita oladi.
 
11-oy – bir qo‘lidan ushlab olinsa qadamlar tashlaydi.
 
12-oy – mustaqil ravishda qadamlar tashlaydi.
 
Har  qanday  harakat  ko‘nikmalarining  rivojlanishi  markaziy 
asab  tizimining  rivojlanishiga  bevosita  aloqador  bo‘lib,  mana 
shu  tizimning  yetukligi  va  mukammallashganligiga  bog‘liq. 
Bolada harakat ko‘nikmalarining o‘z vaqtida rivojlanib borishi 
uchun  hayotining  dastlabki  kunlaridanoq  uning  harakatlariga 
erkinlik  berish  va  bunday  malakalarning  rivojlanishi  va 
o‘zlashtirib  olinishi  uchun  unga  har  tomonlama  yordam 
ko‘rsatish kerak bo‘ladi.