М. Ф. Хакимова н. Х. Лутфуллаева

Таълим стандарти
 
таълимнинг мақсади, қиммати, унинг мазмуни ва 
натижаси (тайѐрлов даражасига бўлган талаб), таълим-тарбия дастурий 
хусусияти, таълим жараѐнининг тузилиш тарихи, унинг мақсадга эришиш 
даражасини босқичма-босқич ва якуний диагностикасига мўлжалланган кўлам 
ҳамда вақтини, таълим ва маълумотлилик даражасини белгилайди.
Кадрлар тайѐрлаш миллий моделига мувофиқ ДТС ишлаб чиқиш 
тамойилларининг асосийлари бўлиб қуйидагилар ҳисобланади:
гуманитарлаш ва инсонпарварлаш; 
назарийлаштириш (фундаментализация); 
умумтаълимий ва касбий тайѐрлов; 
таълим – касбий программа долзарблиги; 
талабаларнинг академик зарбдорлиги; 
фанлар қисмлари ва гуруҳларнинг уйғунлиги; 
мустақил давом эттириш имкониятларини кенгайтириш; 
сифатнинг кўп босқичли назорати. 
Педагогик жараѐннинг мазмуни белгиланган мақсадларга мувофиқ ва 
қуйидаги: ―Нимага ўқитиш ва шахснинг қандай сифат ва хислатларни 
шакллантириш‖ саволларига жавоб беради. 
Мазмун
– инсон ривожланиши мақсадлари билан мувофиқликда 
танланадиган ва унга етказиб бериладиган, авлодлар ижтимоий маҳорат қисми. 
Педагогик жараѐн мазмунида икки ўзаро боғлиқликдаги таркибий ташкил 
этувчиларни – 
ўқитиш мазмуни 
ва
тарбиялаш мазмуни
ажратиб кўрсатиш 
мумкин. 
Уларнинг ҳар бири ўзининг хусусиятига эга, яъни ўқиш мазмуни 
“нимага 
ўқитиш керак?”
, тарбиялаш мазмуни – 
“шахсда қандай сифат,
хислат, 
муносабатларни шакллантириш керак?”
саволларига жавоб беради.
 
Ўқитиш мазмуни
(ўқитиш, маълумот олиш) таълим жараѐнида эгаллаши 
зарур бўлган, илмий билим, амалий кўникма ва малакалар тизими. 
Ўқув ахборотининг манбаси адабиѐтлар ва ўқув қўлланмалар, луғатлар, 
маълумотномалар ва маълумотли манбалар ҳисобланади. Умумлаштирилганда 
улар фан бўйича ўқитиш мазмунини ташкил этади. 
Ўқув ахборотини танлаш қуйидаги омилларга асосланади: 

Белгиланган мақсадлар билан – қандай мақсад билан ўрганиш? 

---

26 

Мавжуд бошланғич вазият ҳолати билан- берилган мазмунни амалга 
ошириш учун мақбул шароитлар мавжудми? 

Мазмунни тузилмавийлик хусусияти билан – фан ѐки модулли, ѐки 
масофавий таълим учунми? 

Таълим стандарти билан- нимани ўрганиши керак? 

Танлаб олинган педагогик шакл ва воситалар билан- ахборотни 
қандай воситалар ва йўллар билан тақдим этиш керак? 

Ахборотни баѐн этиш тартиби билан – қандай тартибда ўрганиш 
керак? 

Ўзлаштириш даражаси билан – қандай даражада ўзлаштириш керак?