М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

gruntga nisbatan 
olinadi.
Gruntning zichligi 
f
 
esa kuzatilayotgan 
sathdan 
yuqorida joylashgan
qailamlaming o'rtacha zichlik miqdoriga teng.
(6.38) ifoladan foydalanib qiyalikning shaklini chizish mumkin:
1
l g a = - t g q >
 
(6.42)
П
Mazkur chizma quyidagicha bajariladi: qiyalik joylashgan, yoki joylashadigan
manzilning geologik qirqimi chiziladi (6.9-rasm). Qatlam gruntlar soniga qarab
shartli ravishda bir necha boMaklarga boMinadi. Geologik qirqimda siljishga qarshilik
kuchi bilan gruntning tik bosimi orasidagi bogManish chizmasi yasaladi (6.10- rasm).
Har qaysi boMakning ostki chegarasi uchup gruntning yuqoridan tushayotgan bosimi
aniqlanadi:
П
А = Х
у
\
(6.43)
i - i
bunda 
у -
grunt boMagining zichligi;
h
 — b o ’lakning balandlgi;
n -
boMaklar soni,
Chizma yordamida har qaysi boMak uchun siljishga qarshi burchak u>
aniqlanadi.
Mustahkam 
shakldagi 
qiyalikni chizish uning ostki qismidan yuqoriga
qarab olib boriladi. Birinchi (ostki) qatlamdan ikkinchi qatlam ostki chegarasigacha
A
nuqtadan boshlab ufqqa nisbatan 


burchak ostida chiziq o ‘tkaziladi, ikkinchi
qatlam ostki chegarasidan boshlab shu tartibda p, burchak ostida ikkinchi chiziq
oMkaziladi va hokazo. Oxirgi boMak ostki chegarasidan chiziqni avval 
q>n
burchak
ostida oMkaziladi, so'ngra bu chiziq grunt sirtiga tik yo'nalishda chiqadi.
89

---

6 . 9 - r a s m . Q i y a l i k n i n g t u r g ’ u n l i k s h a r t i
6 . 1 0 - r a s m . G u r u n t n i n g s i l j i s h i g a
q a r s h i l i g i b i l a n b o s i m i
o ’ r t a s id a b o g 'l i n i s h