M e t r o L o g I y a V a s t a n d a r t L a s h t I r I s h

e
= \
k t
,
(2.1)
bu n da £ = 1 ,3 8 0 ■ 10’23 J — Bolsman doimiysi; 
T
—jism ning absolut 
tem peraturasi, K.
A gar jism ning tem peraturasi turlich a bo 'lsa, u lar bir-biriga 
tegib turganida energiyalam ing tenglashuvi ro 'y beradi; yuqoriroq 
tem peraturaga, dem ak, m olekulalarining k o 'p ro q o 'rta c h a kinetik 
energiyasiga ega bo 'lgan jism o 'z issiqligini (energiyasini) kam roq 
tem peraturaga, dem ak, m olekulalarining k am roq o 'rta c h a kinetik 
enargiyasiga ega bo'lgan jism ga beradi. Shunday qilib, tem peratura 
issiqlik almashish, issiqlik o'tkazish jarayonlarining h am sifat, ham
m iq d o riy to m o n la rin i x arak terlay d ig an p a ra m e trd ir. A m m o
tem peraturaga bir qiym atli b og'liq b o 'lgan qandaydir b o shq a fizik 
kattaliklam i tem p eratura param etrlari b o 'y ich a aniqlash m um kin.
28

---

T em peraturaga b og 'liq param etrlarga, m asalan, hajm , uzunlik, 
elektr qarshilik, term oelektr yurituvchi ku ch va h.k. kiradi.
Tem peratura o'lchaydigan asbobni 1598- yilda Galiley birinchi 
b o 'lib tavsiya etgan. S o 'n g ra M.V. Lom onosov, F areng ey tlar 
term o m etr ishlab chiqishdi.
O 'lchanayotgan tem peraturaning son qiym atini topish u ch u n
te m p e ra tu ra la r sh kalasin i o 'm a tis h , y a ’ni san o q b o s h in i va 
tem p eratu ra oralig'ining o 'lch ov birligini tanlash lozim.
K im yoviy to z a m o d d a la m in g o so n tik la n a d ig a n (asosiy 
ta y a n c h ) q a y n a s h v a e rish n u q ta la r i b ila n c h e g a ra la n g a n
tem peratura oralig'idagi qator belgilar tem peratura shkalasini hosil 
qiladi. Bu tem peraturalarga / ' va / " qiym atlar berilgan. U h o ld a 
o 'lch o v biriigi: