M e t r o L o g I y a V a s t a n d a r t L a s h t I r I s h

8,
to 's iq
4
va 
Г —
sim on richag 
1
d an tashkil 
topgan richag m exanizm orqali
56

---

bajariladi. Teskari bog'lanish kuchi kom pensatsion elem en t — 
teskari bog'lanish silfoni 7 dagi siqilgan havo bosim i orqali hosil 
bo 'ladi. O 'lch an ay o tg an bosim o 'zg arish i bilan richag 
8 v
a to 's iq
4 
soplo 5 g a nisbatan siljiydi. N atijada soplo 5 ning yo'lida nom oslik 
signali paydo b o 'la d i. Bu signal kuchaytirgich 
6
d a n tesk ari 
bog'lanish silfoniga kelgan bosim ni boshqaradi. O 'lch an ay o tg an
p aram etm in g o'lcho vi b o'lgan bosim b ir y o 'la m asofaga u zatish
liniyasiga h am yuboriladi. Asbobni sozlash uch u n rolik 
2
xizm at 
qiladi, u richag 7 v a £ la r bo'ylab harak at qiladi. P rujina 
3
asbobni 
nol belgisiga sozlaydi.
Pnevm atik signali 300 m masofaga uzatilishi m um kin. B unday 
silfonli asboblar turli xilda va m odifikatsiyada chiqariladi h a m d a
turli chegarali o'lchovlarga m o'ljallangan. U lam ing aniqlik sinfl 1 
va 1,5.
Silfonlam ing asosiy kam chiliklari gisterezis m avjudligi va 
xarakteristikaning nochiziqligidir. G isterezis ta ’sirini 
kamaytirish
v a bfldrUkni oshirisTi m aqsadida, k o 'p in c h a , silfon ichiga p ru jin a 
o'm atiladi.
M em branali asboblar
S o'nggi yillarda m e m b ran ali asb o b lar to b o ra ken g q o 'l-
la n ilm o q d a . B u a s b o b la rd a sezg ir e le m e n t sifa tid a e la stik
m ateriallardan tayyorlangan y u m sh o q , shuningdek gofrilangan 
plastinkasim on m em branalar yoki gofrilangan m em brana qutich a- 
lar ishlatiladi. M em branali asboblar, u n ch a katta bo'lm agan ortiqcha 
bo sim lar va siyraklanishlam i (m an o m etrlar, n a p o ro m e rla r v a
tyagom erlar) h am d a bosim lar farqini o 'lc h a sh u ch u n (difm ano ­
m etrlar) q o'llanadi.
M e m b ra n a n in g eg ilish d ag i e la stik lig i u n in g g e o m e trik
o'lcham lariga (diam etri, qalinligi, gofrilarining soni, shakliga), 
m aterialiga h am d a un ga ta ’sir qiladigan bosim ga b o g 'liq b o 'lad i. 
M em branadagi gofrilar uning bikirligini oshiradi va xarakteristika- 
sining to 'g 'ri chiziqli bo 'lish ini ta ’m inlaydi.
57

---

M embrananing bikrligini oshirish maqsadida uning o 'rta qismiga 
qattiq m aterialdan yasalgan disk yoki prujina o‘m atiladi. M em brana 
re z in a , p la stm a s s a , je z , b r o n z a va b o s h q a m a te r ia lla r d a n
tayyorlanadi. B ronzadan tayyorlangan m em b ran an in g qalinligi 
o 'lc h a n a d ig a n bo sim m iq d o rig a qarab 0 ,0 2 -1 ,0 m m b o 'lish i 
m um kin.
M em branaga ikkala to m o n d an ta ’sir etadigan bosim lar farqi 
ta ’sirida uning markazi siljiydi. M embrana markazining bosim ta ’sirida 
siljishi katta emas va 1,5-2,0 m m ni tashkil etadi. Bu m azkur asbob­
larning kam chiligi bo 'lib, u lam i qo'llanish doirasini toraytiradi.
M em branali elastik sezgir elem entlar, q o 'p o l m em branali 
quticha ko'rinishida, asboblarda dam va siyraklanishini o'lchashda 
ishlatiladi. 3 .1 4 -rasm d a profilli ty ag o n ap o ro m er tu zilishining 
sxemasi tasvirlangan.
Elastik elem ent sifatida m em branali quti