M. Dáwletov, e. Dáwenov, D. SeyDUllAevA

3.  pısıqlawıshlıq  qatnastaǵı  sóz  dizbegi.  Pısıqlawıshlıq 
qatnastı  basqarıw,  jupkerlesiw  usılında  baylanısqan  sóz 
dizbekleri  arqalı  ańlatıladı.  Bunday  qatnastaǵı  sóz 
dizbeginiń  baǵınıńqı  sıńarına  qayda?  qaydan?  qayerde? 
qashan?  qalay?  qáytip?  t.b.  sorawlar  qoyıladı.
Pısıqlawıshlıq  qatnastaǵı  sóz  dizbeginiń  baǵındırıwshı 
sózi  feyilden,  baǵınıńqı  sózi  hár  túrli  sóz  shaqaplarınan 
bola  beredi:  qalaǵa  barıw,  awıldan  qaytıw,  kún  sayın 
qatnaw,  jaqsı  oqıw,  sulıw  jazıw,  tabıslı  tamamlaw,  eki 
aylanıw,  úsh  ay  oqıw,  tez  islew,  tómen  túsiw,  erteń  ba-
rıw,  kóp  oqıw,  jalt  qaraw,  gúldir-gúldir  kisnew,  dizerlep 
otırıw,  baqırıp  sóylew,  silpilep  jawıw  t.b.
62-shınıǵıw.  Gáplerdi  kóshirip  jazıń.  Anıqlawıshlıq  qatnastaǵı 
sóz  dizbekleriniń  astın  sızıp,  olardıń  qanday  sóz  shaqapları  arqalı 
bildirilgenin  hám  baylanısıw  usılın  aytıń.
1. Qısta  toǵayda  onsha  kóp  jumıs  bolmaydı.  2. Jazda 
súriw-súriw  qoy  yamasa  úyir-úyir  jılqıların  aydap  kelip, 
http://eduportal.uz

---

47
olardıń  jaylawǵa  bir  túnep  ketkenin  oǵada  jaqsı  kóremen. 
3. Sharwalardıń  bala-shaǵaları  júz  mashinası  menen  keledi. 
4. Júk  mashinasına  otaw  hám  basqa  da  zatlar  tiyelgen 
boladı.  5. Bizler  úyge  jaylawdaǵı  shóp-shardıń  arası  menen 
qaytamız.  6. Jas  jılqıman  shıǵar  bul  qosıq  aytıp  kiyatırǵan. 
7.  Jas  jigit  olardıń  shákirti  eken.  (Sh.A.)
63-shınıǵıw.  Gáplerdi  oqıń.  Basqarıw  usılında  baylanısqan  sóz 
dizbeklerin  tawıp,  olardıń  qanday  mánidegi  sóz  dizbegi  ekenin  ay-
tıń.
1. Er  jigit  eli  ushın  tuwıladı,  eli  ushın  óledi.  2. Iske 
hayyar,  awqatqa  tayar.  3. Astı  qardarına,  isti  sárdarına  tapsır. 
4. Ekkende  joq,  tikkenge  joq,  qırmanda  tayar.  5. Miynetke 
ılayıq  ziynet  bar.  6. Sózge  batır  bolǵansha,  iske  batır  bol. 
7. Adam  adamǵa  miyman.  (naqıllar)  8. Otırǵanlar  Jumabaydıń 
sózin  tıńladı.  9. Men  de  saǵan  sonı  aytpaqshıman.  (A.Á.) 
10. Ol  bıyıl  toǵızınshını  pitkeredi.  11. Bizler  paxtanı  mashina 
menen  terip  alamız.  («E.Q.»)
64-shınıǵıw.  Gáplerdi  oqıń.  Qara  hárip  penen  jazılǵan  sózler 
sóz  dizbeginiń  qaysı  túri  ekenin  hám  mánilik  qatnasların  aytıń.
Bası  batırlardıń  qalqanınday  shoshayıp,  Taslaq  bólimi  kó-