M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

Dánekerler:
taǵı, de, hám, jáne, menen, hám de, jáne 
de, al, hám. 
48-shınıǵıw
.
 
Gáplerdi kóshirip jazıń. Menen (benen, penen) 
kómekshi sózleriniń qaysı gáplerde tirkewish, qaysı gáplerde dáneker 
xızmetinde qollanılǵanın anıqlań.
1. Tap usı jerden baslap ańǵardıń baǵdarı menen tawǵa 
qaray sozılıp ketetuǵın qorıq toǵayı baslanadı. 2. Qarawıl 
tawǵa jetkennen keyin jol tar ótkeldiń ultanı menen joqarı 
kóterilip, onnan soń shóp shıqpaǵan jalańash túserlik penen 
bajbannıń úylerine kelip tireledi. 3. Ózi aqshıl, kógis súr bolıp 
gújireygen jelkesi menen dúńkiygen mańlayı birotala kelisip 
qalǵan. 4. Qálwen (tikenli jabayı shóp) — onıń bas dushpanı. 
Bala geyde kúni menen júrip, olardı shawıp taslaydı. 5. Al, 
shırmawıq bolsa, jabayı bolıwına qaramastan, jaǵımlı gúlleri 
menen adamdı ózine tartadı. 6. Bala portfelin usı qatardaǵı 
hayallardıń eń jas úlkeni Gúljamal menen onıń qızına kór-
setiw ushın shawıp ketti. 
(Sh. A.)

---

30
§10. Qarsılas dánekerler
Mánileri óz ara qarama-qarsı bolǵan birgelkili 
aǵzalar yamasa jay gáplerdi bir-birine baylanıstıratuǵın 
dánekerlerge qarsılas dánekerler dep ataladı.
Qarsılas dánekerleriniń xızmetin 
biraq, lekin, al, 
sonda da, sóytse de, degen menen 
dánekerleri atqaradı.
Jazıwda qarsılas dánekerlerden aldın útir qoyıladı. 
M ı s a l ı : Boran onı narttay mayıstırǵısı keledi, 
al
ol bir 
qırınlaw menen qoy qoraǵa betleydi. 
(Ó. X.)
49-shınıǵıw
. Oqıń. Qarsılas dánekerlerdi tawıp, olardıń gápte 
qollanıw xızmetin anıqlań.
1. Tún yarım aqshamnan awǵan edi, biraq ele toǵaydan 
da, joldıń da keyni tawsılar emes. 
(K. M.)
2. Allayar olardı 
shıramıtadı, lekin tanımaydı. 3. Atalarınıń súyeneri joq, sonda 
da tas júreklik etkisi keledi. 
(T. Q.)
4. Dayım da qara aspandı 
qapıltıp berdi, degen menen aytqanınıń bári durıs. 
(Sh. S.) 
5. Jurtlardıń úyleriniń átirapında sán bergen eginler bar, al 
bunıń úyiniń qasında egin de joq. 6. Jawıngerler aqırǵı oq 
qalǵanǵa shekem sawash júrgizdi, biraq keyin sheginbedi. 
(T.Q.)
50-shınıǵıw
. Gáplerdi kóshirip jazıń. Dánekerlerdiń astın sızıp, 
olardıń baylanıstırıwshılıq xızmetin (birgelkili aǵzalardı ma yamasa 
jay gáplerdi me) túsindiriń.
1. Boyı kishkene, biraq oǵırı iri dawıslı Súyindik orınsız 
qızbaytuǵın ǵarrı edi. 2. Kelinshek onıń háreketlerinen-aq 
álle nárselerge kewli toqlıǵın, biraq asıǵıslıǵın ańǵardı. 
(T. Q.)
3. Aldında yarım bettey jazılǵan xat jatır, lekin qálemi kórin-
beydi. 
(Sh. R.)
4. Orazxan batır ulınıń dawısın esitti, lekin 
qaramadı. 
(T. Q.)
5. Ol tayıp túsip jıǵıldı, sonda da jatqan 
jerinen ushıp turdı. 
(K. S.)