M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

§ 3. Tirkewishlerdiń túrleri
23-shınıǵıw.
Tirkewishlerdi tawıp, ózleri tirkesetuǵın sózlerge 
qanday qosımsha máni bildirip turǵanlıǵına dıqqat etiń.
1. Ol aytqan sózin dálillew ushın áńgimesin dawam etti. 
2. Qudaybergen úyden shıǵıp ketkennen baslap, onı sorawshılar 
kóbeyip ketti. 3. Bunnan keyin ol shıranı jeńiniń ushı menen 
jelpip óshirdi de, tósegine jattı. 4. Állen waqıtlarǵa shekem 
uyqısı kelmedi. 
(K.M.) 
5. Ótebiyke kempir túni menen uyqılay 
almadı. 
Tirkewishler shıǵısına qaray úsh toparǵa bólinedi: 
túpkilikli tirkewishler
, 
atawısh tirkewishler
hám 
feyil 
tirkewishler
.
1. Túpkilikli tirkewishlerdiń toparına óziniń jeke 
turǵandaǵı leksikalıq mánisinen birotala ayırılǵan kómek-
shi sózler kiredi. Olar mınalar:
ushın, deyin, sheyin, 
shekem, sayın, kibi, yańlı, tárizli, sıyaqlı, menen, 
haqqında, tuwralı, jóninde, arqalı 
t.b. Bulardıń mánisi 
ózleri dizbeklesip kelgen sózler menen birge anıqlanadı.
2. Atawısh tirkewishlerdiń toparına atawısh hám 
ráwish sózlerden kómekshilik xızmetke ótken 
keyin, soń, 
burın, aldın, basqa, ózge, janında, qasında, ústinde, 
tusında, artında, ústinde, ishinde, beri, (berli) 
t.b. sóz-
ler kiredi. Bul toparǵa kiretuǵın kómekshi sózler ornı 
menen birde mánili sóz, birde kómekshi sóz xızmetinde 
qollanıladı. M ı s a l ı : 1. Ol 
keyin
keldi. 2. Bizler úyge 
burın
keldik. 3. Ol hámmeden 
keyin
keldi. 4. Ol biz-
lerden 
burın
keldi.
Bul mısallardaǵı 1 — 2-gáplerdegi 
keyin, burın
sóz-
leri óz aldına jeke qollanılıp ráwish, al 3 — 4-gáplerdegi 
keyin, burın
sózleri aldındaǵı seplik qosımtalı sózlerge 
dizbeklesip, tirkewish wazıypasın atqaradı.
3. Feyil tirkewishlerdiń toparına kómekshi sóz 
wazıypasına ótken