М авж уда қам идовл н и го ра с у л а й м о н о в а эски ўзбек ёзуви



Download 7,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/93
Sana23.02.2022
Hajmi7,66 Mb.
#160278
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   93
Bog'liq
Eski o'zbek yozuvi (M.Hamidova, N.Sulaymonova)

Вови зоида - ^
_)
Форс тили грамматикасига хос бўлган хусусиятлардан бири шундаки, 
айрим сўзларнинг орфографиясида бир вов ҳарфи ортиқча равишда кўшиб 
ёзилади, лекин талаффуз вакдида ўқилмайди. Ана шу ортиқча вов ҳарфи 
«вови зоида» деб аталади. «Зоида» сўзи араб тилидан олинган бўлиб, 
«ортиқча» деган маънони англатади. Куйидаги сўзлар таркибида «вови 
зоида» иштирок эттан:
е.1и1 
- қ^.1
1-топширнқ. Ушбу байтларни ўқинг, таркибидан вов ҳарфи ёзилиб 
ўқилмайдиган сўзларни аниқланг.
а. 0^1 а!

>^1 
_)_5.1ё1з
и л л о! 
и . и
^д и ^и »_ил 
11э_} ■ъ>л1л _5_>!
о1_и е!_}л. (_]а1-»л о!_}Л. (_3^1з е!_^к СД1_) е!^в.
_
ии_^1 в^и в_)и 
^ !
1 _у_а_1 ^ 1 ^ии.иИ 
у
2-топшириқ. Матнни ифодали ўқинг, дафтарингизга кўчириб ёзинг. 
Вови зоидали сўзларни аниқпаб тагига чизинг.
д _}1л оди1
ўу? л «1- ,_ули 
оли1^^ _)1_}1 (_Р>^ _)до и_диио_5 ^лз
>001 _5Л. ли_1 ^ 1
_)_}Вз С1и1_}_) >1£_)о! _)>и1я 
*. •} ^ 
Л_}!л
(_!_)£. 
ол. _>.-1-
ц

->? (_и>«и». 
'ли_)>и!»Ьз
_,>1Л£_«1 _)_5-Ь1 ^1 2 \ д-\ 1$о1 -Оо1лД 1лъ..' 
о
_)_^
л
72
www.ziyouz.com kutubxonasi


То марбута -  »
Араб тилининг ўзигагина хос бўлган хусусиятлари талайгина. Улардан 
бири бу тилда икки грамматик жинснинг мавжуд эканлиги бўлиб, булар:
1. Музаккар- (
-музаккарун), яъни эркаклик мсинси.
2. Муаннас- 
-муаннасун), яъни аёллик жинси.
Муаннас жинсларнинг асосий грамматик белгиси сўз охиридаги '» - «то 
марбута» ҳарфи бўлиб, у «атун» тарзида талаффуз қилинади. Масалан:
- иш ф цат ун,
-
ж а ридат ун .
«То марбута» «юмалоқ те» деган маънони англатади. Буни харфниш 
ёзилишидан ҳам кўриш мумкин: ®
Музаккар жинсдаги отларда эса бундай кўшимчалар мавжуд эмас. 
Масалан: ^5 
-
қ алам ун,
—^ -
кит абун.
Араб тилида то марбута билан ёзиладиган сўзлар ўзбек тилига 
ўзлашганда икки хил ўзгаришга учраган, яъни баъзи сўзлар охиридаги то 
марбута то мамдуда (чўзиқ ёзиладиган те) -  ^ ҳарфига айланиб кетган. 
Масалан:
д а вла т ун
- <1 э-2 
д а вла т —
сД
м а и л а к а т у н
-
м а м л а к а т -
суҳб а т ун
- *>•>•■* 
суҳб а т —
^
Баъзи сўзларда эса то марбутанинг устидаги нуқталари тушиб қолиб, тил 
олди «а» унлисини ифодаловчи ҳойи қавваз ҳарфига айланган. Масалан:
а
1 ^ __
м у о м а ч а т у и

м уо м а ла

т а р б и я т ун
т а р б н я

х у ло с а т у н
4 -1^ 
-
хулоса
ьЛС. ^
ва ъ д а т ун
-
ва ъ да
1-топшириқ. Қуйидаги сўзлар охиридаги ҳарфнинг талаффузига 
эътибор бериб ўқинг:
с1и^с-

Download 7,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish