вобан руй берувчи барча харакат рефлекслари йуцолади, ш унин-
гдек, сийдик ч щ ар и ш ва дефекация каби бирор рефлекторлар
цам юзага чицмайди,томирларнинг кенгайиш и сабабли артери-
ал босим пасайиб кетади, бу орца м иядаги томир царакатланти-
рувчи марказларнинг шокбулиш натижасидир. Операция цилин-
ган итда скелет мускулларининг
реф лектор кисцаришлари бир
неча соатдан кейин тиклана бош лайди: артериал босим бир неча
кундан кейин нормал даражага келади: сийдик чицариш ва д е
фекация рефлекслари бир неча ^аф тад ан кейин тикланади:
о р
-
ритувчи таъсирга жавобан артериал босимнинг кутарилишидан
иборат том ир торайтирувчи реф лекслар пайдо булади. Х удди
шунингдек, одамнинг пичокланиши ёки уц тегиши натижасида
(теккан у к ёки металл парчалари ва суяк булаклари орца м ия
каналига кириб кетади) орка мияси узилиб цолганда ёки
кунда-
лангига кесилганда цам, бир неча хаф та ва ойларда кейин орца
миянинг баъзи рефлекслари тикланади.
Шок цодисаларининг орирлиги ва рефлектор функцияларнинг
цанчалик бузилиши, уларни канча давом
этиши турли цайвон-
ларда турлича булади. Шок ходисалари одам ва маймунларда
яццолроц куринади. Масалан, маймун орца мияси кукрак ум ур-
ткалари рупарасидан киркиб цуйилгач, тизза рефлекси бир сут-
ка ва ундан купрок в акт мобайнида ю зага чикмайди, хрлбуки,
цуёнда бу рефлекс атиги 15 минут ю зага чицмай туради. Д ем ак,
цайвоннинг марказий нерв системаси
цанча юцори босцичда
турса, орца миянинг рефлектор ф аоли яти н и марказдан контрол
цилиш механизми ушанча купроц ривож ланган булади.
Спинал шок феноменинг моциятини туш унмоцучун и кки та
фактнинг принципиал ацамияти бор: биринчидан, орца м иянинг
цирцилган жойидан пастрок^аги нерв марказларидаги ш ок ке-
либ чицади, иккинчидан, орка мия б иринчи марта киркиб куйил-
ган жойининг пастрогидан орца м ия
функцияларининг ти кла-
ниш даврида иккинчи марта цирцилса, одатда спинал шок х о д и
салари такрор вужудга келмайди. А .Ш варц билан Ч.Ш ерринг-
тон шуларга асосланиб, спинал ш ок феноменини марказий н ерв
системасининг юцорироцдаги булим ларидан орца мияга им пул-
слар келмай колиши билан изохлаш ди. М ия узанининг р ети ку-
ляр формациясидаги нейронлардан орца мияга келиб,
уни ф а-
оллаштирувчи импулсларнинг йуцолиш и спинал шокнинг к е
либ чицишида к а п а а^амиятга эгадир.
Орца мияни цирциб куйиш узоц давом этувчи кучли та ъ с и р
булиб, спинал рефлексларнинг торм озланиш ига сабаб б у лади ,
спинал шок эса ш ун и нг
окибатида келиб чицади, деган фараз
куп марта баён цилинди. Рефлектор функциянинг тикланиш дав-
рида орца мияни такрор цирциб цуйишни бу функцияга таъсир
этмаслиги цозиргина айтилган фаразни рад этади. Бундан ташц-
ари, орца миянинг бир ёки бир неча сегментини совутиш
( «
с о в у ц
билан цирциб цуйиш ») тажрибалари орца мияни цирциб цуйи ч
билан борланган таъ си р оцибатида
спинал шок келиб чикади,
деган таъсавурга царш и сузлайди. Орца миянинг бир ёки бир
неча сегмента совутилганда шикастланмагани цолда спинал шок
келиб чицаверади.
Спинал шок ^одисалари йуцолгач, узоц вацтдан кейин
Do'stlaringiz bilan baham: