M abduraimova, N. Abdullaeya

11-jadval 
Vafot etish va yashab qolish ehtimolligi hisobi
48
 
Yoshi, 
x
 
Vafot etish 
ehtimolligi, q 
Yashab qolganlar 
soni,I 
Vafot etganlar 
soni,d 
40 
0,00908 
86855 
789 
41 
0,00968 
86067 
833 
42 
0,01029 
85234 
877 
43 
0,01096 
84357 
925 
44 
0,01176 
83432 
981 
45 
0,01261 
82451 
1040 
Jadvallarni qanday qismlarga ajratish masalasi jadval aholining qaysi qatlami 
uchun tuzilayotganligi va qanday statistik ma’lumotlarning mavjudligidan kelib 
chiqib belgilanadi. Vafot etish darajasi 2-jadvalga mos keladi deb 
hisoblaganimizda sug‘urta hisoblari uchun foydali bo‘lgan turli ehtimolliklarni 
topishimiz mumkin bo‘ladi. Yuqoridagi jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, 
40 yoshdan 45 yoshgacha bo‘lgan 86555 erkakdan 82451 nafari belgilangan 
yoshgacha yashaydi. 40 yoshli erkak yana kamida 5 yil yashashi ehtimolligi 
quyidagiga teng: 
82451 
48
Rossiya Federatsiyasi statistikasi qo’mitasining ma’lumotlari asosida tayyorlangan.

---

194 
______ = 0,94929 
86855 
Bundan yana shuni aniqlash mumkin, ya’ni 40 yoshli erkakning 5 yil 
davomida vafot etish ehtimolligi quyidagiga teng: 
86855- 82451 82451 
_________________ = 1 - ________________= 1 – 0,94929 = 0,05071 
86855 86855 
E’lon qilinadigan vafot etish jadvallarida har doim ham vafot etish ehtimolligi 
q
x 
ma’lumotlari keltirilavermaydi. Shuning uchun boshqa ma’lumotlar asosida 
ushbu ko‘rsatkichni aniqlashni bilib qo‘ygan yaxshi. 
Misol. 
Q40 ko‘rsatkichini quyidagi ma’lumotlar asosida aniqlang: 
1)
I
40 
va d
40
; 
2)
I
40 
va I
41
Sug‘urta adabiyotlarida quyidagi aktuar ko‘rsatkichlardan foydalaniladi: 
q
x
– 
x 
yoshga teng insonning bir yil davomidagi vafot etishining yillik 
ehtimolligi 
R
x
– 
x 
yoshdagi insonning bir yildan kam bo‘lmagan hayot kechirishi 
ehtimolligi, ya’ni 
x
+1 
t
q
x
– t yil davomida 
x 
yoshga teng bo‘lgan insonning vafot etish ehtimolligi 
t
R
x
– x yoshga teng bo‘lgan inson t yoshdan kam yashamasligi ehtimolligi, 
ya’ni 
x+t 
yoshgacha yashashi.