М. А.Ҳамроев она тилидан маърузалар


-§. Феълларнинг замон шакллари



Download 1,58 Mb.
bet64/149
Sana23.02.2022
Hajmi1,58 Mb.
#143462
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   149
Bog'liq
2 5249198115935750579

3-§. Феълларнинг замон шакллари

Феъл ифодалаган иш-ҳаракатнинг пайтга муносабати феъл замонлари дейилади. Феълларда учта замон мавжуд:


1. Ўтган замон феъллари нутқ пайтидан олдин бажарилган ёки бажарилмаган иш-ҳаракатни билдиради: ёзди, келди, борди.
Ўтган замон феъллари ўз навбатида беш турга бўлинади:
1) яқин ўтган замон феъллари -ди қўшимчаси ва тусланиш ёрдамида ҳосил қилинади: келди, бордим.
2) узоқ ўтган замон феъллари -ган қўшимчаси ва эди, экан феълларини туслаш ёрдамида ҳосил қилинади: келган эди.
3) ўтган замон ҳикоя феъллари -(и)б қўшимчасини олган феълларни туслаш ёрдамида ҳосил қилинади: келибман.
4) ўтган замон мақсад феъллари -моқчи қўшимчаси ва эди феълини туслаш ёрдамида ясалади: келмоқчи эдик.
5) ўтган замон давом феъллари -(а)р қўшимчаси ва эди феълини туслаш ёрдамида ясалади: келар эдинг.
2. Ҳозирги замон феъллари нутқ пайтининг ўзида бажарилаётган ёки бажарилмаётган иш-ҳаракатни билдиради ва икки турга ажратилади:
1) ҳозирги замон давом феъллари –яп (бу қўшимча ундошдан кейин –аяп тарзида айтилса ҳам, -яп ёзилади: бораяпти эмас боряпти), -моқда, -ётир, -ётиб қўшимчалари ва тусланиш ёрдамида ҳосил қилинади: келяпти, бормоқда, чиқаётиб. Бу замон тури ёт, тур, юр, ўтир кўмакчи феъллари ёрдамида ҳам ясалади: ёзиб ётибди, ёзиб турибди, ўқиб юрибди, гаплашиб ўтирибди.
2) ҳозирги-келаси замон феъллари ёки қўшимчалари ва тусланиш ёрдамида ҳосил қилинади: бораман, келасан, ўқийман.


Диққат! Айрим дарсликларда –а, -й қўшимчалари келаси замон феълларини ҳосил қилувчи қўшимчалар сифатида берилади. (24; 82)



Download 1,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   149




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish