М. А.Ҳамроев она тилидан маърузалар

2. Эгалик қўшимчаларининг услубий хусусиятлари.
1) отларда қўлланган эгалик қўшимчаси қаратқич келишиги қўшимчасининг мавжудлигини, қаратқич келишиги қўшимчаси эса эгалик қўшимчасининг мавжудлигини кўрсатиб туради: мактаб ҳовлиси, бизнинг мактаб.
2) эгалик (қарашлилик маъноси) –ники қўшимчаси ёрдамида ҳам ифодаланиши ҳам мумкин, фақат бу қўшимча шахс-сон кўрсатмайди: Бизнинг мактаб – мактаб бизники.
3) қаратқичли бирикмаларда шахс алмашиб қўлланиши ҳам мумкин: Менинг уйим шу ерда – Каминанинг уйи шу ерда.
3. От ясовчи қўшимчаларнинг услубий хусусиятлари. Бу қўшимчалар орасида ўзаро синоним бўлган қўшимчалар ҳам учрайди: адабиётшунос – адабиётчи, меҳнаткаш – меҳнатчи.
2-§. Сифат туркумига хос услубий хусусиятлар

1. Сифатлардаги қиёсий даражани ясовчи –роқ қўшимчаси ўрнида –мтир, -имтил, -иш қўшимчалари қўлланиши мумкин: кўкроқ – кўкиш, қорароқ – қорамтир.

2. Сифат ясовчи қўшимчалар орасида синонимлик ҳодисаси кўплаб учрайди: айбдор – айбли, серғайрат – ғайратли, чопқир – чопағон, беғубор – ғуборсиз, бамаъни – маънили.
3. Бу қўшимчалар орасида антонимлик ҳодисаси ҳам учрайди: сувли – сувсиз.


3-§. Олмош туркумига хос услубий хусусиятлар

1. У, бу, шу олмошлари ўрнида бир сўзи (ёки бир хил сўзлари) қўлланади: Бир (шундай) чаманки, атрофида булбуллар гирён. Бир хил (шундай) одамлар тушунмайди.

2. Мен олмоши ўрнида камина сўзи, сиз ўрнида ўзлари сўзи қўлланади: Бу ишда каминанинг заррача тажрибаси йўқ. Сиз ваъда берган эдингиз – Ўзлари ваъда берган эдилар.
3. Илмий ишларда, расмий ҳужжатларда, йиғилишларда мен олмошининг ўрнида биз олмоши ишлатилади: Бизнинг (менинг) бу илмий ишимизда кўрсатиш олмошларининг хусусиятлари ҳақида сўз юритилади.
4. Ҳурматни ифодалаш учун сен олмоши ўрнида сиз олмоши ишлатилади. Сиз бугун келасизми? Аксинча ҳурматсизликни ифодалаш учун эса сен олмошига кўплик қўшимчаси қўшилади: Сенлар буни тушунмайсанлар.
5. Кўрсатиш олмошлари таъкидлаш, ажратиш маъноларини ифодалайди: Китоб – бу доно маслаҳатчи.