|
MamlakatlıTliZda mazkur normativ hujyatni qabul QfliShdan ko’zlangan asosiy maqsad - amalda qo’llanilayotgan me'yor1ar, nizomlar va budjet jarayoni ishtirokchilarining vakolatlarini tizimlashtirish, shuningdek, budjet jarayonini tartibga soluvchi hamda amaldagi qarama-qarshi va eskirgan me'yorlarni bartaraf qiluvchi yaxlit qonunchilik hujjatini yaratishdan iboratdir.
Qolaversa, Budjet kodeksi barcha manfaatdor taraflarni budjet tizimi va budjet jarayoni to’g’risidagi keng qamrovli hamda ishonchli axborot bilan ta'minlashga xizmat qiladi. Bu axborot davlat budjetini ishlab chiqish va ijro etish bilan shug'ullanayotgan hukumat uchungina emas, balki OliyMajlis, mahalliy hokimiyat organlari, budjet tashkilotlari va barcha fuqarolar uchun ham muhimdir. Budjet kodeksi mintaqalarda resurslarni qayta taqsimlash va ularning daromad salohiyatini mustahkamlashning barqaror hamda samarali mexanizmini ta'minlashga qaratilgan. Budjet tashkilotlari uchun bu — budjetlarni tuzish va ijro etish hamda ular oldiga qo’yilgan vazifalarni bajarishning aniq va ravshan qoidalaridir.
Fuqarolar uchun esa budjet kodeksining qabul qilinishi shu bois ham muhimki, bugungi kunda Davlat budjetining qariyb 60%i ijtimoiy sohaga yo'na1tiri1yapti. Bular ta'lim, sog'1iqni saqlash, ijtimoiy himoyaga doir xarajatlardir. Tegishincha, agar qonunchilik davlat budjetining ijrosi va uning ijrosini nazorat qilishning aniq taomillarini ta'minlasa, sog'liqni saqlash va ta'lim kabi xizmatlaridan keng foydalanishni ta'minlash, aholining nochor guruhlarini qo'llab-quvvatlash va davlatning boshqa ijtimoiy majburiyatlarini samarali bajarish mumkin.
Yana shuni ta'kidlash joizki, mazkur kodeks mamlakatimizning mustaqillik davridagi qonunchilik faoliyatida qabul qilingan 16-kodeks bo'lib, u moliyaviy munosabatlarni tartibga soladigan Bojxona va Soliq kodekslaridan keyin qabul qilingan, moliya sohasiga taalluqli bo'lgan uchinchi kodeksdir. Yangi kodeks amaldagi Bojxona va Soliq kodekslari bilan birgalikda davlat mablag'larining
xalqaro standartlarga mos yagona va birxillashtirilgan qonunchilik bazasini shakllantirish imkonini beradi.
Xulosa qllib aytganda, O'zbekistonda budjet jarayonining ayrlm bosqichlari bir nechta qonun htljyatl rl bilan tartlbga solinishi, ba’zi me’yoriy-huquqiy hujjatlarning normalari turlicha talqin qilinishi, blr xil normalarni hayotga tatbiq qilishning qf ylnlfgi, «Budjet tlZiml to’g rlsida»gi qonunning alohida moddalarf yangl talablarga muvofiq emasllgi amaliyotda bir qancha muammolarni vujudga keltirayotgan edi. Budjet kodeksi bu kamchİllklarni bartaraf etish, amaliyotda o’zini oqlagan me’yorlar hamda xalqaro tajriba hisobga olingan holda ayni yo’nalfshdagi qonunchilikni takomillashtfrlsh maqsadfda butun budjet jarayon fof tartlbga soluvchi yagona hujjat sifatida ishlab chiqildi.
Budjet kodeksining qabul qilinishi davlat moliyasining xalqaro standartlarga mos keluvchi, yagona unifikatsiyalashgan qonunchilik bazasi yaratilishiga olib keldi. Unda nazarda tutilgan me'yor1ar va qoidalar budjet jarayonining barcha bosqich va darajalarida yagona huquqiy normalar qo’llanilishini va bir xil yondashuvni ta'minlash orqali budjet jarayonining hamma ishtirokchilari ishini yengillashtirishga qaratilgan. Ushbu kodeks nafaqat moliya, g'aznachilik yoki nazorat-taftish organlari xodimlari uchun, balki budjet jarayonida bevosita ishtirok etuvchi mahalliy vakillik va ijroiya organlari vakillari uchun ham muhim hujjat bo'lib xizmat qiladi.
O'zbekiston Respublikasining Budjet kodeksi yuqorida ta'kidlaganimizdek, taraqqiy etgan mamlakatlarning bu boradagi ilg'or tajribasini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan bo'1ib, u O'zbekiston Respublikasining asosiy ikkita — «Budjet tizimi to’g rislda»gi va «Davlat Budjeti g’azna iyrosi to ’g’rfSida»gi qonunlarning deyarli barcha me'yorlarini hamda budjet jarayonining alohida masalalarini tar- tibga soluvchi oltita qonun, Prezidentimizning farmon va qarorlari, Hukumat qarorlari va idoralararo jami 50 dan ortiq me'yoriy-huquqiy hujjatlarini o'z ichiga qamrab olgan hamda unda turli qonunosti hujjatlarida nazarda tutilgan me'yor va
qoidalar tizimlashtirib, muvofiqlashtirilgan, budjet qonunchiligida foydalaniladigan aniq tushunchalarga ta'riflar berilgan.
Shuningdek, Budjet jarayoniga yangi usullar va dastaklarni joriy etish, hamda xalqaro standartlar va me'yorlarni moslashtirish uchun asos yaratilgan.
Ta'kidlash lozimki, O'zbekiston Respublikasining Budjet kodeksi qabul qilinishi munosabati bilan, 2014-yil 1-yanvardan boshlab O'zbekiston Respublikasining «Budjet tlZiml to’g’rlsida»gi va «Davlat Budjetining g’azna iyrosi to’g’risida»gi Qonulari o'z kuchini yo’qotgan deb topilgan bo'1sa, «Mahalliy davlat hokfmiyati to ’g’rfsida»gi, «Xoriydan mablag jalb qillsh to ’g’rfsfda»gi va
Do'stlaringiz bilan baham: |
