M. A. Yusupova San’atshunoslik iti direktori, Arxitektura doktori

Rus m e’morchiligi
X 
asrn in g
oxirigacha R usiyada m ah o b atli to sh li-g 'ish tli qu rilishlar 
bo'lm agan. 
B archa q urilm alar shu davrda yog‘ochli yoki yog‘och-loyli 
bo‘lgan. 
Birinchi toshli-g'ishtli binolar Rusiyada X asrning 90-yilida Kiyevda
qurildi.
IX—X asrda qabila tizimi inqirozga uchradi va sinfiy jam oa tizim i tuzildi, 
bu om illar b u tu n davlat tizim ini keskin o ‘zgartirib, san ’at va m a ’daniyatda
45

---

yangi shakllarni paydo qildi. Rus m adaniyatiga V izantiya katta 
t a ’sirin 
o ‘tkazdi. B irinchi m ahobatli cherkovlar (bu txona-ibod atxo na) 
R u siy a(j,' 
Vizantiya nam unalari asosida qurilgan. Kiyevdagi dastlabki g‘ishtli 
D esyatjr 
(X asrning oxiri) ibodatxonasini vizantiyaliklar qurgan.
Ibodatxonaning krest-gumbazli binosi ustunlar bilan uch nefga b o ‘lingai] 
va sharqiy tom o n d an uchta nim aylana m ehrob absidalar bilan yakunlangaj, 
qolgan uch to m o n galereyalar bilan o ‘ralgan. G ‘arbiy to m o n d a c h o ‘qinjS|,' 
xonasi va ikkinchi qavatda esa xonalari (xorlar)ga yetaklovchi zinali minorj 
joylashgan. K apitellar m arm ardan, pollar m arm ar m ozaikadan terilgan 
G ‘isht terish uslubi o 'zg ach a — «g‘isht qatorlari surilgan». H ar bir 
g ‘isht
qalinligi 2 ,5 —4 sm va kvadrat shakliga yaqin. Terilgan g ‘ishtlar bog‘langan 
birinchi q ato r g ‘ishtning yon to m o n i devor tashqarisiga chiqarilgan, 
key.
ingi q o ‘shni qatorda esa g‘isht ancha ichkaridan boshlanib terilgan. 
Natijada
tarzga barcha g ‘ishtlar tekis chiqib turm asdan, faqat bir qator osha 
alm ashib
terilgan. D esyatinli ibodatxona knyaz saroyining yaqiniga qurilgan. 
Butun
shaharni o ‘rab turgan yog‘o ch d an qurilgan m udofaa devorlari va