M. A. Yusupova San’atshunoslik iti direktori, Arxitektura doktori

a )
b
) 
d )
126-rasm.
M e’m oriy qismlar: 
a —
atrium; 
b
— baza; 
d
— bazilika.
Arkatura
— bezakli arka k o ‘ rinishidagi devor pardozi.
Arxivolt —
arkani haykallovchi qiyofa.
Arxitektura
— (yun. arhitekton) — m e’ m orchilik, «quruvchi-usto» m a’ nosini anglatadi.
Astragal
— (yun. astragalos) — m e’ moriy qiyofa nimaylana b o ‘ rtmali k o ‘ rinishda yoki taxmon 
va valikni birlashtiruvchi qism (125-6 rasm).
Atlant —
erkak qom ati ko'rinishidagi tiragich.
Atrium
— (lot. atrium) — yop iq hovli, antik uyning markaziy xonasi tom i tuynukli va 
o ‘ rtasida suv havzali (1 2 6 -a rasm).
Attik
— (yun. — attikos) — kam iz tepasini birlashtiruvchi devor.
Baza
— (yun. basis) — asos, ustun, pilyastra, poyustunning pastki qismi (126-A-rasm ): 
1
— 
toskan, 
2
— R im -dorik, 
3
— ionik, 
4 —
korinfli.
Bazilika
— (yun. basilike) — shoh uyi, tarxi to ‘ g ‘ riburchakli b in o, uch yoki besh nefdan 
iborat, bir-biridan ustun qatorlari bilan ajralgan. 0 ‘ rta n ef yonidagilardan baland, devor­
larida derazalar mavjud.
Baptisteriy
— markazlashtirilgan bin o gumbazli, ch o'qin ish uchun o'rtasida hovuzchasi 
bilan.
Baraban —
silindrli yoki k o ‘ pqirrali gumbazni ko'taruvchi devor.
Barokko —
(ital. b a rocco) —g ‘ aroyib, g ‘ alati, san’ at uslubi turlaridan biri.
Val —
k o‘ ndalang kesmada nimaylana yoki chorak yoyli, bo'rtgan 
m e’ m oriy qiyofa (152-rasmga qarang).
Villa —
atrium -ayvonli shahar chetidagi uy turi.
Volyuti —
bezakli gajakchalar, abakani k o ‘taruvchi ionik, korinf 
va kom pozit orderli kapitellarning asosiy plastik bezagi.
Vikrujka —
ichkariga kirgan m e’ m oriy qiyofa, kesmada aylana, 
oval yoki ellips shaklida (15-1-rasm ga qarang).
Geroik —
(qahram onona) mavzu.
Gipostil —
ustunli zal, tarxlari t o ‘g ‘ riburchakli, asosiy qismlari 
markaziy o'qlarda joylashgan; tepa qismi ancha k o ‘ tarilgan 
y o ia k .
Glava —
xristian ehrom ini yakunlovchi gumbaz.
Gotika —
san’ at uslubi turlaridan biri.
Gurt —
kamar, tyaga (127-rasm ).
Gusek—g ‘ ozcha —
tom onlari bir-biriga qaratilgan ikki yoydan 
iborat, tepa qismi ichkariga kirgan m e’ m oriy kesma (1 5 -4 - 
rasmga qarang).
Dipter —
ikki qator ustun bilan o'ralgan, antik ehromi. 
127-rasm.
Gurt.
163

---

128-rasm.
M e'm oriy 
qismlar: 
a —
kolonna; 
b —
kontrfors; 
d
— lopatki; 
e
— metopa; 
/ — order.
f )
Zakomari
— qadimgi rus m e’ m orchiligida silindr ravoqli nimaylana frontonlar.
Zamkoviy камень (qulj)
— toq yoki ravoqni tashkil qiluvchi, o ‘ rta va yuqori uchqur tosh 
(1 2 5 -6 -rasm).
Zikkurat —
ehrom turi, shumerlaming asosiy diniy inshooti.
Zolotoye secheniye
— oltin kesma. T o ‘g ‘ ri b o ‘ lakni shunday b o ‘lish kerakki, katta qism 
kichikka, butun b o ‘ lak — kattaga tegishli b o ‘ lsin.
Impost —
gorizontal m e’ moriy unsur, devorda yoki ustunda bevosita tayanuvchi arka (125- 
b
rasm).
Implyuviy
— uy o'rtasidagi hovuz.
Interkolumniy
— (lat. inter — orasida, colum na — kolonna-ustun) yorug'likda ustunlarning 
orasidagi masofa.