M. A. Yusupova San’atshunoslik iti direktori, Arxitektura doktori

Gotika uslubi m e’morchiligi
X II 
asr o ‘rtalaridan F ransiyada ro m an uslubi 
gotikaga 
alm ashdi. Yang 
uslubning paydo b o ‘lishi soborlarning sig‘im ini ko‘paytirish talabidan 
kelib
chiqqan, chunki ular nafaqat ibodat u chun, balki shaharliklam ing 
majlisiga
yig'ilish joyi b o'lgan. K onstruksiyalar kesmasi va tay anch qalinligi 
yupqa
ustun to ‘plam i shaklida im koni boricha kam aytirilgan. U stunlarga 
tayangan
devor katta derazalar hisobiga yengillashtirilgan. A ylana shaklida derazalar 
«rozalar» paydo b o ‘lgan. X ona ichkarisi keng va yorug1 bo 'lg an , 
gotika
soborlari rom annikiga qaraganda ikki baravar baland edi. G otik a 
uslubiga
o ‘qsim on arkalar xos. R avoqlar arka tizim id a qurilgan va bir n ech a 
y o ‘na-
lishga tashlangan, gurtlar yoki nervyurlarga qalin toshli jgut (chilvir)larga 
ajratilgan. R avoqlam ing og‘irligi kontrfors (g‘ishtli tirgovich)larga 
o ‘tkazil-
gan, tashqariga olib chiqilgan, ravoqlar raspori (tirgagich) arkbutanlarga 
qiya tayanch arka qovurg‘a shakliga ega. Berk R om an devori katta derazalar 
va ularning o'rtasidagi q ato r to r oraliqlar, rom an uslubidagi ulkan hajmlar 
toshli asoslarga alm ashildi.
Toshga ishlov berish texnikasi yuksak darajaga erishdi. T oshd an deraza 
kesakilari, shatyorli m inoralar, shatyorli m ino rachalar tirgagichlari fiallar, 
o ‘yilgan derazalar tepasidan frontonch alar — vim per y o ‘nilgan. Gotikaning 
katta yutug‘i vitrajlar rangli shisha b o ‘laklaridan q o ‘rg‘oshin karkasli rang- 
tasvirli rasm li derazalar b o ‘lgan.
Ibodatxonalarni 15—20-yil m obaynida q u ra red ilar, shuning uchun ko‘p 
hollarda m inoralar tugatilm as edi. B unda N o tr-D a m (S obor Parijskoy 
B ogom ateri, 1163—1182) birinchi gotik uslubidagi aham iyatli qurilmasi 
(23-rasm ) m isoldir. G o tik a uslubining ravnaq topishi X II—X III asrlarga 
tegishli. X IV—XV asrlarda uning so ‘nggi bosqichi boshlandi, u 
jim jim adot
shakl va detallarning serobligi bilan ajralib turibdi.
Italiya Respublika shaharlarida G otika uslubiga shakllam ing k o ‘rkamIigi> 
boyligi va xilma-xilligi xos. M ilanning yirik ibodatxonasi (1386) gotika 
uslubining yaqqol m isoli, faqat shakllari bezalgan. C herkovlardan tashqari 
oqsuyaklar uchun qurilishlar (Saroy, ratush alar, tu rar-jo y uylari) keng 
ko‘lam da olib borilgan. Venetsiyaning Dojey saroyida (1309—1340)