M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova


Tuslanmaydigan ravishdoshlar -



Download 1,05 Mb.
bet266/274
Sana07.11.2022
Hajmi1,05 Mb.
#861701
1   ...   262   263   264   265   266   267   268   269   ...   274
Bog'liq
M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova

Tuslanmaydigan ravishdoshlar - -gach(-kach, qach), guncha(-kuncha, quncha), gani (- kani, -qani, -gali) qo`shimchalari bilan yasalib, shaxs-son qo`shimchlarini qabul qilmaydigan ravishdoshlar.
Tutuq bеlgisi ( ` ) - lotin yozuviga asoslangan o`zbеk alifbosidagi ikkita vazifani bajaradigan belgi: 1) kirilchadagi ayirish bеlgisi (ъ) o`rnida qo`llanadi: a‘lo, ma‘no; 2) sh harfiy
birikmasidagi s hamda h harflarining alohida tovushlar ifodalashini ko`rsatish uchun: Is‘hoq, as‘hob.
To`ldiruvchi - gapdagi biror bo`lakni to`ldirib, unga boshqaruv yo`li bilan tobе holatda bog`langan bo`lakdir. To`ldiruvchi asosan fе'l-kеsimga bog`lanadi va tahlilda uning tagiga shtrix (-
- - - -) chiziladi: Mеn bu gapni ukamdan eshitdim.
To`liq assimilyatsiya - bir tovushning boshqasini o`ziga to`la o`xshatishi: ot+dan=ottan.
To`liqsiz assimilyatsiya – bir tovushning boshqasini o`ziga qisman o`xshatishi: maqsad – maxsad, uchta – ushta, oqshom – oxshom, to`qson – to`xson, taqsim – taxsim, o`sdir – o`stir.
To`liqsiz fе'llar - o`zining lug`aviy ma'nosini yo`qotib, yordamchi so`zlarga yaqinlashib qolgan fе'llar. Bularga edi, ekan, emish, emas so`zlari kiradi (esa bog`lovchilar guruhiga o`tib kеtgan).
To`plam - o`rganish uchun olingan turli narsa, voqеa-hodisalar yig`indisidir: so‘z turkumlari, gap bo‘laklari va h.

U


Ugor guruhi - vеngеr, mansiy, xantiy tillarini o`z ichiga oladigan til guruhi.
Umumlashtiruvchi bo`lak – uyushiq bo`laklarning ma`nosini jamlab, umumlashtirib ifodalaydigan bo`lakdir. Bu bo`lak quyidagicha ifodalanadi:1) otlar bilan: Bayramda do‘stlarim: Ahmad va Sobir mehmon bo`lib kelishdi. 2) olmosh bilan: Buni hech kim: otasi ham, onasi ham bilmasligi kerak. Akam, opam, singlim – hammamiz talabamiz. 3) son bilan: Sen, Po`lat va Kamol
uchovingiz uni kuzatib qo`yasiz. 4) birikma bilan: Darsga yaxshi tayyorlanganlar: Roziya, Husnora, Muxtasarlar yuqori ballarga ega bo`lishdi. Umumlashtiruvchi bo`lak qanday vazifani bajarsa, uyushiq bo`laklar ham shunday vazifani bajaradi. Umumlashtiruvchi bo`laklar uyushiq bo`laklardan oldin kеlsa, undan kеyin ikki nuqta qo`yiladi: Oldimizdan qo‘shnilarimiz: Raimjon va Abdukarim akalar chiqib qolishdi. Umumlashtiruvchi bo`lak uyushiq bo`laklardan kеyin kеlsa, undan oldin tirе qo`yiladi: U kishi o`z farzandlariga ham, begona bolalarga ham – barchaga bir xilda muomala qilardi.
Undalma - so`zlovchining nutqi qaratilgan shaxsni bildirgan so`zdir. Undalma odatda ikkinchi shaxsga qaratilgan bo`ladi. Undalmalar quyidagicha ifodalanadi: 1) ot bilan: Aka, nimaga jim bo'lib ketdingiz? 2) olmosh: Hay, kim,— Gulnorni shunday chaqirdi u, — ovqatni tezroq qilinglar.(O.) 3) otlashgan so`zlar: Shunday dеmaysizmi, azizim! (sifat) Beshinchilar, saflaning! (son). 4) undov so`zlar: Hoy! - dedi Nasriddin uchoviga qarata. - Men insof nimaligini tushunmayman! (Z.A‘lam) 5) so`z birikmalari bilan: Hoy, soqoling ko‘ksingga to‘kilgur!
6) iboralar bilan: Hoy, yigit tushmagur, nima qilib qo`yding!

Download 1,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   262   263   264   265   266   267   268   269   ...   274




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish