M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova

§. Ko`chirma va o`zlashtirma gaplarning uslubiy xususiyatlari

Birovlarning hech o`zgarishsiz berilgan gapi (ko`chirma gap) o`zgalarning mazmuni saqlanib, shakli o`zgartirilgan holda berilgan gapi (o`zga gap) bilan sinonimik holatda bo`ladi: O`qituvchimiz dedi:
―Topshiriqlarni o`z vaqtida bajaring‖ – O`qituvchimiz topshiriqlarni o`z vaqtida bajarish lozimligi haqida gapirdi.
Ko`chirma gap o`zlashtirma gapga aylantirilganda quyidagi o`zgarishlar yuz beradi:

1. 
   Ko`chirma gap birikmali to`ldiruvchiga aylanadi: ―Hamma yig`ildi‖, - dedi navbatchi. Navbatchi hammaning yig`ilganini aytdi.
   
2. 
   Ko`chirma gap tarkibidagi undalma vositali to`ldiruvchiga aylanadi: ―Rasulbek, biz bilan yuring‖, - deb taklif qildi do`sti. Rasulbekka do`sti o`zlari bilan yurishni taklif qildi.
   
3. 
   Ko`chirma gap tarkibida kirish so`z vazifasida kelgan undovlar, taqlid so`zlar tushiriladi: ―Voy, qo`rqib ketyapman‖, - dedi xotini. Xotini qo`rqib ketayotganini aytdi.
   

Takrorlash uchun savollar:

Omonimlarninng uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Sinonimlarninng uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Antonimlarning uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Paronimlarning uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Turli sabablarga ko`ra qo`llanishi chegaralangan so`zlarning uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Nutq tovushlarining uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Urјuning uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Kelishik qo`shimchalarining uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Egalik qo`shimchalarining uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Ot yasovchi qo`shimchalarning uslubiy xususiyatlari haqida gapiring.

Sifatning uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Olmoshning uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. SHaxs-son qo`shimchalarining uslubiy xusu- siyatlari haqida gapiring. Mayl qo`shimchalarining uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Nisbat qo`shimchalarining uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Fe`l yasovchi qo`shimchalarning uslu-biy xususiyatlari haqida gapiring. Gap bo`laklarining uslubiy xususiyatlari haqida gapiring. Ayrim gap bo`laklari o`rtasidagi sinonimiya haqida gapiring. Qo`shma gaplarning uslubiy xususiyatlari haqida gapiring.