M. A. Azizov umumiy gigiyena va ekologiya tibbiyot kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma To‘rtinchi nashri

Bu lampalardan turarjoy va jamoat binolarini yoritishda foydalaniladi.
Qaytgan yorug‘lik beradigan lampalar yorug‘lik oqimining kamida 90% ini yuqoriga yo‘naltiradi, so‘ngra u shiftdan qaytadi, tarqaladi va bir tekis yorug‘lik hosil qiladi. Tejamli emasligi sababli turarjoy xonalarida kam ishlatiladi.

20-rasm. Turli xil yoritkichlar:

1 — tikyorug‘lik beradigan yoritkichlar; 2 — tik va qisman qaytgan yorug‘lik beradigan yoritkich; 3 — bir xil tarqoq yorug‘lik beradigan yoritkich; 4 — qaytgan yorug‘lik beradigan yoritkich; 5 — tarqoq yorug‘lik beradigan yoritkich.

2. 
   §. TURARJOYLAR MIKROIQLIMIGA QO‘YILADIGAN GIGIYENIK TALABLAR. TURARJOY XONALARIDAGI NAMLIK SABABLARI VA UNGA QARSHI KURASH CHORALARI
   

Turarjoylar mikroiqlimi xonadagi ob-havo sharoitlari majmuyidan: temperatura, namlik, havo harakati va xonalarni o‘rab turgan yuzalar temperaturasidan iborat. Turarjoy mik­roiqlimi organizmga katta ta’sir ko‘rsatadi, u sog‘liqni mustah- kamlashga, organizmning barcha hayotiy jarayonlari normal kechishiga imkon berishi kerak. Odamning normal hayot fao- liyati uchun organizm funksiyalarini kuchaytirmagan holda yaxshi issiqlik sezishni ta’minlaydigan qulay temperatura rejimi zarur.
Temperaturani normalashda tumanlarning xususiyatlariga asoslanish lozim. Sovuq mintaqa uchun qishda xonalardagi




optimal temperatura 20—21°C, o‘rtacha mintaqa uchun 18—19°C, issiq mintaqa uchun — 17—18°C ni tashkil qiladi. Bunda xona havosi temperaturasi bilan devorning ichki yuzasi temperaturasi o‘rtasidagi farq 3—5°C dan oshmasligi kerak. Kecha-kunduz mobaynida xonani pech bilan isitishda temperatura 4—6°C atrofida va markaziy isitishda 2—3°C atrofida o‘zgarib turishiga yo‘l qo‘yiladi. Temperaturaning vertikal va gorizontal bo‘yicha o‘zgarib turishi 2°C dan oshib ketmasligi ham muhimdir.
Normal issiqlik sezgisi uchun havoning nisbiy namligi muhim ahamiyatga ega, uning qiymati 40—60% ni tashkil qilishi kerak. Xonada namlikning oshishi organizmning issiqlikni idora qilishi- ning buzilishiga olib keladi. Issiqlik ajratib chiqarish qiymatiga havoning harakat tezligi ham ta’sir ko‘rsatadi. Qulay issiqlik sezgisini ta’minlash uchun qishda bu ko‘rsatkich sekundiga

1.