М. Қ. Пардаев, Ш. С. Олтаев, Х. А. Улашев

14.3. Фундаментал тадқиқотлар, уларнинг ўзига хос хусусиятлари, 
самарадорлигини объектив баҳолаш усули ва умумий 
тадқиқотлардаги улушининг салмоғи. 
Фундаментал тадқиқотлар натижасида янги қонун ва қонуниятлар, янги 
категориялар пайдо бўлишига, уларнинг амалиѐтда қўлланиш йўллари ва 
тамойиллари ишлаб чиқиш имконияти пайдо бўлади. 
Изланувчи меҳнати маҳсули, коллектив фаолияти ва фундаментал 
изланувчилар 
ижрочиларининг 
тадқиқот 
натижалари 
янгилик 
яратганликлари ҳақидаги расмий хужжатлар, муаллифлик ҳуқуқини 
тасдиқловчи патентлар, монографиялар, мақолалар, ўқув қўлланмалар, 
ҳисоботлар ва иловаларда ўз аксини топади. Бу ишлар илм-фанни бевосита 
ишлаб чиқариш жараѐнини ривожлантириш учун ишлатилади, олий 
маълумотли кадрлар тайѐрлашда, юқори малакали мутахасислар тайѐрлашда, 
амалий иш сифатида кўриб чиқилиб, ушбу назарияларни келажакда 
ривожлантириб, уларни амалиѐтга қўллашга ҳаракат қилинади
102
. 
Илмий – техника тараққиѐтини, умуман илмий тадқиқотни амалга 
ошириш жуда мураккаб жараѐн ҳисобланади. Шунинг учун объекни 
прогнозлаш учун экспер усулларидан кенг қўлланилади. Айни вақтда усул 
танлаш объектнинг хусусиятидан келиб чиқади.
Фундаментал тадқиқотларни прогнозлашда ишлаб чиқаришда ҳозиргача 
бўлган ҳолат таҳлил қилинади, ҳал этилмаган муаммолар кўрсатилади, 
мавжуд муаммоларни эчими йўллари ва вужудга келган янги муаммолар 
кўрсатилади, улар илм, фан тадқиқотлар ѐрдамида ўз ечимларини топадилар. 
Шуни ҳисобга олиш керакки, фундаментал изланишларни прогнозлашда, ҳар 
5 йилда натижаларни янгилаш, прогноз қилинган натижаларни жорий 
натижалар билан таққослаш керак, прогноз қилинган натижаларга амалдаги 
натижаларни сунъий равишда тенглаштириш мақсадга мувофиқ эмас, чунки 
фундаментал тадқиқотлар илм фаннинг ўзаги, асосий таянчи ҳисобланади.
102
Andrew B. Abel, Ben S.Bernanke, Dean Croushore, Macroeconomic Sixth edition. Copyright 2008 
PearsonEducation, Inc 626-632 p. 

---

194