Lxxxil амир соҳИБҚироннинг бағдоддан қайтиб, табриз томон

XCVI1L ХУДО ЁРЛАҚАГУР АМИРЗОДА МУҲАММАД СУЛТОН
ВОҚЕАСИ БАЁНИДА 
Зийрак оқилларга ва комил донишмандларга қуѐшдан ҳам равшанроқдир ва 
илгарилардан зоҳирроқдирки, дунѐ фано ва завол ериго сафа р ва кў чиш доирасининг 
марказидир. Унинг тиниқлиги хираликсиз ва ширинлиги аччиқликсиз муяссар бўлмас. 
Жаҳон чаманида кимнинг муроди шохида бир гул очилганки, сўнгида минг заҳарли тикони 

---

унинг осғига қадалмаган бўлсин?! Ва қайси бир бахтиѐр киши комронлик базмида 
айшнинг мусаффо майини ичганки, кетидан заҳри ҳалоҳилни тотмаган бўлсин?!
(Шеър): 
Қайси айш улким, замоиа оии тира қилмагаи,
Қайси кундир ким фалак туп зулматига чўммаган. 
Бу сўзлар баснидан ва бу аҳвол шарҳидан мақсад Тангри таоло ўз иноятига 
хос этган жаҳон амирзодаси Муҳаммад Султон ҳолининг баснидир. <Аллоҳ 
унинг қабрини пок этсин ва оромгоҳини жаннатга айлантирсин!> (273) Салтанату 
комронлик ва шавкату жаҳонбонликда олам кўзи у билан равшан эди, замона 
чаманида сарв мавжудлигига қарамай, унинг мавзун қоматига юз гул -шан рашк 
отарди. Давлатнинг бу яшнаб турган нихоли ногоҳ оѐқдан йиқилди ва у 
мамлакату лодшоҳликнинг асоси бузилди (шеър): 
Фигол замонанинг ранж етказишу роҳатни бузиш одатидан,
Фиғон фалакнинг жон овловчи жаврпараст гардишидан: 
Бир умр нақшлаган расмии ўзи бир онда йўқ этди,
Ўзи ўггиз йилда еткарган ганҳарин нобуд этди! 
Бу воқеадан олам тугунлари дилларда шундай гириҳ боғладики, у 
ҳеч 
маҳал сзилмайди 
ва бу ҳодисадан жаҳон аҳли кўзига шундай тиканлар қадалдики, санчиғи ҳеч бир 
тадбир билан камаймайди. (Назм): 
Унинг ўлими хабаридан ҳар хонадонда мотам,
Унга азадорликдан ҳар бир тдаюнда иола.
By оғир мусибат-у, бу ҳашшок ўлимдан
Ҳар бир тошу тсмирнииг ҳам дилига ўт тушди. 
Бу мотамдан олам халқининг дили куйиб, ҳасрат ўти сийналарда аланга олди. Амир 
Со^ибқироннинг бу фо-жиада сабру қарори қўлидан кетди. Узни тутиш ва чидам қуввати 
заифлашиб, икки кўзи дарссидан пок жавоҳиру лаъллар юзи сафҳасига тўкила бошлади, 
руммоний лаъл қатралари нуроний соқоли толаларидан оқди ва у 
ҳол 
тили билан бу 
байтларни куйлади (шсър): 
Дариго, ногаҳон сўлди тўсатдан, Давлат боғин гули ѐшлик 
чогида. Ҳасрат билан кетди жаҳоидап у мард — Дин 
иқлимининг забардаст ҳаҳрамони, У бир яшнаган ниҳол эди, 
лек гардун Бермади унга сув тириклик чашмасидан. 

---

Охири осмоний ҳукмга қарши чиқиш ва қазойи илоҳийдан ҳочиш бирор кишига 
ҳам мумкин бўлма-ганлиги учун ночор қазо ҳукмига бўйин қўйиб кафанлаш ва
дафн этишга машгул бўлдилар. Раббоний тақдир, ҳукмига бўйин эгдилар. Агарчи 
ҳазрат Амир Соҳибқирон-га шуидай бир фарзандидан жудолик алами ғоятда кучли ва 
шундай дилбандидан айрилиқ изтироби бсниҳоят бўлса ҳам, аммо жаҳондийда
донишманду комил кишилар ҳикматли ва ссрдониш нукталарни унинг нурли
хотири саҳифаларидан ўқийдиган ва дилга таскии бсришу қалбни соЬит тутиш
йўсунини унинг ишларию сўзларидан ўрганадиган бўлганликлари учун ақлни 
ишга солиб <сабр эт, — сабр атмагинг ҳам Аллоҳ срдами биландир, — ва 
қайғурма> (дсган оят) мазмуни мақомида турдн. Куч-қудрат қадамини маҳкам 
босиб, (274) қалбини у зўр мусибатда сокин тутиб, ўқиди (шеьр): 
Ҳар на ҳукминг бўлса бизга розидурмнз, 
с 
Илоҳ, Мумкил эрмасдир 
қазоитта қарти гурмак ҳеч гоҳ. 
Ва ўз-ўзига деди: "Ўлим ҳукми шоҳга ҳам. гадога ҳам, омийга ҳам, шарифга 
ҳам, олийга ҳам, аднога ҳам бирдек жорийдир. <Албатта биз Аллоҳга тегяшлимиз ва 
унга қайтгумиздир>" . 
Тангри таоло бу фаришта сифат зотни замона осиби-дан саломат сақласин ҳамда 
саодат чаманининг сарвлари ва ҳукмронлик анжуманининг сарварлари бўлмиш бошқа 
шаҳзодаларни (Соҳибқирон ҳазрат)нинг қалин сояси ос-тида мақсадлари инти^осига 
ва орзулари давомига етказ-син! <Аниғи, Аллоҳ дуоларга ижобат қилгучидир>.