Л.ҚУрбонова, М. Назаров илмий тадқиқот методологияси

Ахборот тизимларида
Интерфаоллик–ахборот–коммуникация тизимининг фаол ва адекват (айнан) ҳолда фойдаланувчи ҳатти ҳаракатига нисбатан жавоб қайтариш (реакцияси) лаёқатидир. Бундай хусусият тизимнинг “ақлга” эгалигининг ифодаси бўлиб, қандайдир “интеллект” ҳосил бўлишини билдиради.
Ушбу ҳолатда бирон–бир телевизион дастурга эфир чоғида қўнғироқ қилиш ёки SMS юбориш ҳали интерактивликни ифодаси эмас. Телетомошабинлар ва ундан фойдаланувчилардан олинган барча ахборот муайян бир тарзда таҳлил қилинса бу олинган ахборот эфирда ёритилса ва уларнинг асосида конкрет қарор қабул қилинса–бундай тизимни интерфаол ёки квазинтерактив деб аташ мумкин бўлади.
Интернетда ўзаро алоқада бўлган қатнашчилардан бири албатта инсон бўлади. Ўзга бир субъект ҳақида сўз юритганда, инсоннинг интернет алоқасидан кўзланган мақсадини аниқлаш лозим:
- ахборотни қабул қилиш;
- бошқа кишилар билан мулоқот;
Ўзаро алоқадорлик амалга ошиши мумкин бўлган ҳолатлар:
1) Интернет ресурси билан;
2) Интернет хизматидан фойдаланилган ҳолда бошқа киши билан мулоқот (электрон почта, ICQ, Web – форум в.б.)
Дастурлаш тизимларида
Анъанавий дастурлаш тизимларида интерфаоллике трансляция (эфирга узаташ) босқичи билан қатъий чекланган шунинг учун ўзгартириш киритиш имкони–саралашдан ажратиб қўяди. Интерфаол тизимларда алоҳида трансляция (эфирга узатиш) босқичи йўқ. Илова қилинадиган нарсалар бир хилда объектдан иборат бўлиб, уни тайёрлаш ва ижро этиш бир вақтнинг ўзида бажарилади. Демак, инструментал ва ижро муҳити бирлиги туфайли ишлаб турган эфир вақтида иловани, материални бир вақтнинг ўзида ўзгартириш ва кўриш, ижро этиш ва ўзгариш натижасини кузатиш имкони яратилади.
Интерфаол анимация (шакл–шарпа) фақат дастурлаш ёрдамида амалга оширилади, реализация қилинади. Интерфаол анимация тушунчаси мутлақо турли хил нарса ва ҳодисаларни ифодалашда тез–тез кўзга ташланади. Оддий компьютер анимациясига назар солсак: уч ўлчамли анимация турли хил ахборотларни узатишда фойдаланилмоқда. Кейинги 20 йилда анимацияларни ҳосил қилиш соҳасидаги жуда кўп хил инструментлар (техник восита анжомлар) яратилди. Уларнинг аксарияти қўлланиладиган қоидалар кузатилса қуйидагилар маълум бўлади:
- аниматор виртуал оламдан объектлар позициясини ўрнини конкрет вақт оралиғида аниқлайди.
- объект позицияси ўзига мувофиқ оралиқ ҳолатни ҳисобга олади.