Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Tadqiqot jarayonida
tekshiriluvchining qo‘lyozma (imzo)lardagi 
qasddan o‘zgartirib yozilgandan hosil bo‘lgan umumiy va xususiy belgi 
alomatlari alohida inobatga olinadi. Bu holatlar xatni yozish sharoiti, uni 
o‘zgarishiga ta’sir etuvchi omillar hisoblanadi. 
Imzolarni tekshirishda imzoning harfli qismidagi umumiy va 
xususiy belgilari, harfsiz chiziqlar, aylanma sirtmoqsimon yozuvlarning 
yo‘nalishi, o‘zaro joylashuvi imzoning oxirgi yakunlovchi qismi, 
jimjimaning belgi xususiyatlarini aniqlab, ana shunday belgi sifatlarni 
namuna bo‘lgan imzolarda ham mavjudligini kuzatish lozim. So‘ngra 
solishtirish uchun tanlangan belgilar jadvalga kiritilib, o‘xshash harflar 
va harfsiz o‘qilmaydigan chiziqlardagi alomatlar belgilanadi. 
Ashyoviy dalil bo‘lgan hujjatdagi imzolar ko‘p hollarda ularni 
bajargan shaxslar tomonidan o‘zgartirilib yoziladi. Bunday hollarda 
imzodagi belgilar qisman yoki to‘la o‘zgarib ketishi mumkin. 
YOzayotgan shaxsning imzosi shaklan o‘zgarsada, uning o‘ziga xos 
bo‘lgan yozish uslubi ko‘pincha imzoning oxirgi qismida saqladi, 
o‘zgarishsiz qoladi. 
Bu vaziyatda gumon qilinuvchi dastxatining namunalaridan 
foydalanish, ulardan solishtiruv uchun tegishli harflarni topib taqqoslab 
o‘tkazish o‘z samarasini berishi mumkin. 
Ekspert tekshiruvining 
ikkinchi bosqichida
alohida tahlil qilish 
natijasida kuzatilgan dastxat, imzo belgilari o‘zaro solishtirilib 
taqqoslanadi. Gumon qilingan shaxslarning soniga qarab ularning xat 
namunalarini har birini tekshiriluvchi xat bilan tegishli tartibda 
navbatma-navbat solishtiriladi, guruh mansubligi asosida o‘xshash xat 
Ma’lumot uchun! 
Ba’zilar, rahbar, mansabdor shaxslar nomidan 
qo‘yilgan imzolarni unga taqlid qilib, o‘xshatib yozishga harakat 
qiladilar, ya’ni qalbakilashtiradilar. Qalbakilashtirilganda imzoning 
uzun-qisqaligi, tuzilishi va boshqa umumiy belgilari to‘la yoki qisman 
o‘zgaradi. Bu hol imzoning qalbaki ekanidan xabar beradi va ba’zi 
hollarda 
belgilarni 
soniga-sifatiga 
qarab 
kim 
tomonidan 
bajarilganligini ham aniqlash mumkin bo‘ladi. 

---

121 
namunalari umumiy to‘plamdan ajratib olinadi. Tekshirilayotgan 
hujjatdagi dastxat (yozuv. imzo) bilan ajratib olingan namunalardagi 
barcha guruhdagi belgilar solishtiriladi. Umumiy va xususiy belgilar 
yig‘indisi to‘laligicha tekshiriluvchi va namuna ob’ektlaridan biri 
ikkinchisini takrorlasagina aynanlik masalasi hal qilingan bo‘ladi. 
Agarda umumiy va xususiy belgilarning ko‘pchiligi bir-biridan farq 
qilsa, aynanlik inkor qilinadi, ya’ni qo‘lyozma (imzo)ni boshqa shaxs 
yozganligi aniqlanadi. Ayrim belgilarning tekshiriluvchi va namuna 
xatlardagi umumiyligi ularning o‘xshashlik xususiyatlaridan darak 
beradi. 
Tabiiyki, ikki yoki undan ko‘proq shaxslarning xati o‘xshash 
bo‘lishi mumkin. Lekin yozgan shaxsning aynanligini, ya’ni 
tekshirilayotgan qo‘lyozma (imzolar) aynan “shu shaxs tomonidan 
bajarilgan” degan xulosa qilish uchun identifikatsiyaviy belgilarning 
barchalari, ayniqsa xususiy bo‘lgan alohida dastxat belgilari bir xilda 
bo‘lmog‘i lozim.