Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Izlarni suratga tushirish 
ham o‘ziga xos xususiyatlari bilan 
tavsiflanadi.
Xususan, qo‘l izlarini suratga olish odatda 
ikki bosqichda
amalga 
oshiriladi: 
1) qo‘l izlari olingan predmet suratga olinadi. Bu qo‘l izlarining 
joylashuvini ko‘rsatish uchun zarur; 
2) qo‘l izlarining o‘zi. Barmoqlarning yakka izlari yirik masshtabli 
suratga olish metodida uzunlashtiruvchi halqalar yordamida suratga 
olinadi. Qo‘l izlarini suratga olishdan oldin ularning ustiga shu 
maqsadlarda qo‘llaniladigan biror bir kukun sepiladi. Agar qo‘l izi 

---

67 
rangsizligi tufayli suratga olinishi qiyin bo‘lsa, izli predmet ekspert 
bo‘limiga jo‘natilishi kerak. 
Oyoq kiyim va transport vositalari izlarini suratga olish.
Bunda 
alohida va bir guruh izlar suratga olinishi mumkin. Izlar juda uzun 
bo‘lsa yoki ketma-ket joylashgan bo‘lsa, chiziqli panorama qo‘llaniladi. 
Bunda suratga olinadigan predmet yoniga masshtabli chizg‘ich 
qo‘yiladi. Ayrim oyoq kiyim izlari izning shakli va hajmini, shuningdek, 
alohida belgi va xususiyatlarini aks ettirish uchun foydalaniladi. 
Transport vositalari izlarini suratga olishda rasmi aniq ko‘rinadigan yoki 
biror alohida belgilari bo‘lgan uchastkalari suratga olinadi. 
Buzish qurollari va ularning izlari dastlab markazli suratga olish 
usulida, keyin esa masshtab usuli bilan suratga olinadi. Bunda foto kadr 
yo‘l qo‘yadigan darajada maksimal masshtabda surat olish lozim. 
Izlarning shakliga va alohida belgilariga alohida e’tibor beriladi, sababi 
bu orqali qurolning shakli va xususiyatlari haqida tasavvurga ega bo‘lish 
mumkin. 
Fotoapparatdan to‘g‘ri yo‘nalishdagi va yoyilgan yorug‘lik 
berilganda, u iz relfining xususiyatlarini aniq ko‘rsatishi lozim. 
Bo‘yalgan tekislikni suratga olishda yorug‘lik filtrlari qo‘llanilishi 
mumkin. Murdani hodisa sodir bo‘lgan joyda suratga olish obzorli 
suratga olish qoidalari bo‘yicha bajariladi. Keyin esa markazli suratga 
olinadi. Bunda murdani ikkita qarama-qarshi tomonidan olish to‘g‘riroq 
bo‘ladi; uchinchi surat tepasidan olinadi. Agar murda oyoq yoki boshi 
tomonidan suratga olingan bo‘lsa, bu ma’lum darajada perspektiv 
buzilishlarga olib keladi. Bunday suratga olishga faqat istisno hollarda 
yo‘l qo‘yiladi: yon tomonidan suratga olish imkoni bo‘lmaganida 
(murda tor joyda ekanligi sababli) yoki alohida ahamiyat kasb etgan 
murdaning holatini aks ettirish uchun (nomusga tegib o‘ldirish holatida). 
Murda topilgan holatida suratga tushirilgandan so‘ng u ag‘darilib yoki 
ko‘chirilib, badanining ko‘rinmas joylarini suratga olish mumkin. 
Sud fotografiyasi ish uchun daliliy ahamiyatga ega bo‘lgan moddiy 
ob’ektlar va faktlarni yozib qayd qilish va tekshirish uchun qo‘llaniladi. 
Fotografiya usuli o‘zining ko‘rgazmali, aniq va tezkorligi bilan qayd 
etishning boshqa metodlaridan birmuncha farq qiladi. 
Tekshirish uchun suratga olish mutaxassis tomonidan laboratoriya 
sharoitlarida maxsus tegishli uslublar qo‘llangan holda amalga 
oshiriladi. Aniq fototexnika vositalari va uslublarni tanlab olish 
tekshiriladigan ob’ektlar va tekshirish vazifalariga bog‘liq. 
Bunday masalalar har xil usullarni qo‘llash bilan hal qilinadi. 

---

68