Logistika

5.1-jadval

Rejadagi vazifaiar asosida moddiy ta’minot (netto-efatiyojni aniqlash)

T/r	Ko‘rs»tkichhr	Hisobot tartibi
1	Birlamchi ehtiyoj	---
2.	Ikkilamchi ehtiyoj	—

3.	Qo'shimcha ehtiyoj	[kat.l] + [kaf.2]+lkat.3]
4.	Umumiy brutto ehtiyoj	-
5.	Ombordagi zaxiralar	__
6.	Ko‘zlangan zaxiralar
7.	Rejalashtirilayotgan kelib tushishlar	[kat.5]-[kat.6]+[kat.7J
8.	Mavjud zaxiralar
9.	Sex zaxirasi	-
10.	Netto-ehtiyoj	[kat.4]-fkat.81+[kat.9]

Misol. D mahsuloti va unga kiruvchi detallar ishlab chiqari- lishini ta’minlash zarur. Buning uchun mahsulot D va detal I ►■л bo‘lgan netto-ehtiyojni hisoblaymiz. Deta-ID — mahsulotda ikki marta ishlatiladi va qoplanish muddati bitta davrdan iborat.

5.2-jadva!da birinchi va ikkinchi reja davrlari uchun netto- chliyoj hisobi o‘tkazilgan. Amalga oshirilayotgan ehtiyojlar asosida moddiy ta’minot, zaxiralaming o‘z vaqtida to‘ldirilishini va ulami nuteriallarning yangi kelib tushishigacha vujudga keladigan har (|;inday ehtiyojini qoplay oladigan darajada ushlab turilishini na/arda tutadi.

Qo‘yilgan maqsadga binoan qo'shimcha buyurtmalarni berish v.iqtini aniqlash muammosi hal qilinadi, buyurtma miqdori haqida s.ivol ko‘tarilmaydi.

Qo'shimcha buyurtmalarni tekshirish turlariga va hujjatlash- I и ish qoidalariga binoan moddiy ta’minotning ikki xil uslubi ajra- liladi, ular zaxiralarni boshqarish tizimlari deb ataladi.

Bu usullar:

• 
  buyurtmalarning o‘z vaqtida berilishini ta’minlash (zaxira-
  

50. 
    uni boshqarish tizimi, buyurtmaning aniq hajmi bilan);
    

zarur tezlikni (ritmni) ta minlash (zaxiralarni boshqarish li/imi aniq davriyligi bilan).

Aytib o‘tilgan uslublar doirasida bir qancha variatsiyalar mav- |iul, ular ombor zaxiralarini saqlash sohasida olib borilayotgan •ivosat bilan aniqlanadi.

Mahsulotga va zarur tashkil etuvchilarga bo‘lgan netto ehtiyoj ni aniqlash

Ko‘rsatkichlar	Davrlar bo‘yicha ko‘rsatkichlar						Jami
	1	2	3	4	5	6
1 -davr: Ehtiyoj brutto, mahsulot D.	120	220	120	180	200	240		1080
Ombor zaxirasi — 400. Ehtiyoj netto, mahsulot D. Ehtiyoj brutto, detal I (D mahsulotda ikki marta ishlatiladi, bir davrda oshib turadi). Ombor zaxirasi, 200. Ehtiyoj netto, detal 1.	-12­ 0	-220 / 120 -120	-60 60 360 -80 -280	180 к j 400 400	220 / / 480 480	240 /		-400 680 1360 -200 1100
2-davr. Ehtiyoj brutto, mahsulot D. Ombor zaxirasi, 280. Ehtiyoj netto, mahsulot D. Rejaiashtirilayotgan kelib tushishlar		220 -220	120 -60 60 -60	180 180 -40	200 200	240 240		960 -220 680 -100
Ehtiyoj netto, mahsulot D.Ehtiyoj brutto, detal I. Ko‘zlangan zaxiralar (D mahsulot uchun buvurtmat;a nisbatan zaxiralash)		120	280 ^k 80	400*	✓200 480^k	^40		580 1160 200
Ombor zaxirasi, 200 Ehtiyoj netto, detal 1.		120 -120	360 -80 -280	400 400	480 480			1360 -200 1160

5. 
   Ta’minot va ishlab chiqarish manbalarini global joylashtirish strategiyasi
   

(•lobal logistika tushunchasi. Global logistika — bu xalqaro Mvdftda materiallar oqimini boshqarishning o‘zaro bogliq vazifalar in nimiyi. Global logistika daviatlararo qo‘llab-quwatlanadigan lurlnoma, kelishuv, umumiy rejalar shaklida mehnat taqsimoti, luTikchilik va kooperatsiyalashtirish asosida jahonning turli mam- l.ikatlarining biznes-tuzilmalarim biriktiradigan turg‘un makro­logistik tizimini tashkil etish bo'yicba strategiya va taktikani ishlab i biqishni nazarda tutadi.

«■Global logistika» atamasi jahon iqt:sodiyotining rivojlanishga moyilligini aks ettiradi. Unga alohida mamlakat va hududlarda iMisoslashtirilgan tadbirkorlik faoliyatidan o'ta tashkillashtirilgan i.ilion bozor xo‘jaligi tomon harakatlanishi xos.

Global logistikaning asosiy vazifalari — makrohududiy xo‘jalik lu/ilmalar darajasida materiallar oqimini shakllantirish, boshqarish .1 muvoliqlashtirish.

Globallashtirishning harakatlantiruvchi kuchlari. Logistik UK ncjment sohasida uni zamonaviy globallashtirishda harakat- l.iiи iruvchi kuchlar quyidagilar:

• 
  yangi bozorlarga chiqish, o‘z mamlakatlaridan vashqaridagi arzon xomashyo manbalari va mehnat resurslari hisobiga o'sishning yangi zaxiralarini izlash;
  
• 
  global logistik tizimda integratsiyaning asosi bo‘lgan keng xalqaro mehnat taqsimoti va zamonaviy axboroi-kompyuter tcxnologiyalariga ega ko‘p sonli kompaniyalar tashkil etiiislu hamda rivojlangan global infrastrukturaga ega xalqaro logistik vositachilarning paydo bolishi (transport-ekspe- ditorlik kompaniyalari- ekspert operatsiyalarini boshqaruvchi kompaniyalar, tashqi savdo kompaniyalari);
  
• 
  savdo va iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish yo‘lida savdo, bojxona, transport va moliyaviy to‘siqlarni olib tashlash uchun amalga oshiiilayotgan ishlar. Bu amallar kapital, tovar va axborotlarning milliy chegaralardan o‘tishini yengil- lashtiradi.
  

Shu bilan birga global logistikani rivojlantirish yo‘lida sabablari turUcha bo‘lgan to‘siqlar ko‘p, shu jumladan siyosiy tizimdagi farq, mamlakatlarning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish darajasi bir xil boMmagani. Masalan, bunday to'siqlar YeS va sharqiy Yevropa mamlakatlari o‘rtasida, YeS va Rossiya o‘rtasida mavjud.

Bunda moliyaviy to'siqlar ham o‘rin tutgan. Ular davlatning soliq, boj va savdo siyosati, kapital kiritilishidagi cneklovlar bilan bog‘liq.

Ta’minot va ishlab chiqarish manbalarmi global joylashtirish strategiyasi.

Ko‘p miilatli kompaniya xizmat ko‘rsatayotgan har bir aniq bozor uchun ishlab chiqarish va ta’minot manbalarini global joylashtirish strategiyasi komplektlashga oid mahsulot ishlab chiqa­rish va tayyor mahsulotni yig‘ish uchun joy tanlash bilan bog‘liq.

An’anaga ko‘ra firmalar turli mamlakatlar bozorini sekin-asta o‘zlashtirishni moMjallashgan. Ishdan global xabardorligi oshgani sayin mil! у chegaralar bilan bog'liq boTTfmgan holda operatsiya- larni muvofiqlashtirish va integratsiyalash hisobiga raqobatli afzalliklami qo‘lga kiritishga imkon paydo bo‘ldi.

Jahonning har qanday qismidagi bozorlarga xizmat ko‘rsatish uchun komplektlashga oid mahsulotlarni va tayyor mahsulot yig‘ishni global joylashtirishda ko‘pgina variantlar mavjud. Shu tariqa mahsulot ishlab chiqarishning barcha jarayoni firma tomonidan to‘liq yoki qisman bajarilishi mumkin, masalan, firmadan tashqarida bo‘lgan kompaniyalar tomonidan mahsulotni yig'ish amallari bajarilishi mumkin. Komplektlashga oid mahsu- lotlami ishlab chiqarish va ularni yig‘ish ishlari firma joylashgan mamlakatda' mazkur mahsulot sotiladigan mamlakatda; rivojlangan yoki rivojlanayotgan mamlakatda amalga oshirilishi mumkin. Nihoyat, firma komplektlashga oid mahsulotlarni ishlab chiqar- masdan sotib olishi mumkin. Ishlab chiqarishni global joylashtirish bosh kompaniyadan va u bilan bog‘liq bolgan jahonning turli mamlakatlari flrmalaridan yuqori darajadagi faoliyat muvofiqligini talab etadi.