Липидларнинг оралиq алмашинуви: фосфолипидлар ва стероидлар алмашинуви mavzuni asoslash

Ko’p to’yinmagan yog` kislotalar sintezi. Hayvon va odam organizmida tegishli desaturazalarning mavjud bo’lmaganligi sababli linol va linolen kislotalar sintezlanmaydi. Shuning uchun bu kislotalar albatta ovqat bilan iste’mol qilinishi zarur.Poetomu eti kislotы doljnы obyazatelno postupat s piщey. Ko’p to’yinmagan yog` kislota, masalan, araxidonat, 20:4 (5,8,11,14), prostaglandinlarning o’tmishdoshi hisoblanadi



Jigarda yog` kislotalar sintezi va oksidlanishining boshqarilishi. Yog` kislotalar sintezining ular oksidlanishiga almashinuvi hazmlanish davrida postabsorbtiv holatga almashinishga bog`liq bo’ladi va boshqaruv mexanizmlari yordamida amalga oshiriladi. Malonil-SoAni hosil bo’lish reakstiyasi yog` kislotalar sintezi va oksidlanishidagi kalit reakstiya hisoblanadi. Hazmlanish davrida stitozolda stitrat miqdori ko’payadi, u mitoxondriyadan astetil qoldiqlarini o’tkazuvchisi hisoblanadi. Stitrat astetil-SoA-karboksilazaning allosterik aktivatori, malonil-SoA sintezini tezlashtiradi va, natijada,yog` kislotalar sintezini. Malonil-SoA o’z navbatida yog` kislotalarni stitozoldan mitoxondriyaga o’tkazilishida qatnashuvchi astil-karnitil-transferazani ingibirlaydi. Shunday qilib, hazmlanish davrida malonil-SoA miqdorining ko’payishi yog` kislotalar sintezini “boshlaydi” va ularning β –oksidlanishi, keton tanachalar sintezini “to’xtatadi”. Astetil-SoA-karboksilaza uzun zanjirli astil-SoA ta’sirida ham ingibirlanadi, ular to’planganda, eterifikastiya reakstiyasiga kirib ulgurmaydi. Bu oxirgi mahsulot bilan ingibirlanishga misol bo’ladi.

Jigarda yog` kislotalar metabolizmining allosterik boshqarilishi

Allosterik boshqarishdan tashqari astetil-SoA-karboksilaza faolligi gormonlar yordamida ham nazorat qilinadi. Adrenalin va glyukagon sAMR miqdorini va proteinkinaza faolligini oshirish orqali astetil-SoA-karboksilazani fosforillaydi va faol bo’lmagan holatga o’tkazadi. Bu gormonlar fosforilirillanish yo’li bilan ham yog` to’qimasidagi lipazani faol holatga o’tkazadi.Natijada, yog` kislotalar sintezi to’xtaydi, triglisteridlar mobilizastiyasi, yog` kislotalar oksidlanishi va keton tanachalar sintezi boshlanadi.