Липидларнинг оралиq алмашинуви: фосфолипидлар ва стероидлар алмашинуви mavzuni asoslash

(metilmalonil-KoA)
↓(metilmalonil-KoA-mutaza)
COON-CH2CH2-CO-S-KoA (sukstinil-KoA)--→ v StTK)

b) qo’sh bog`li yog` kislotalarning oksidlanishi davrida qo’sh bog` enolizastiya bosqichiga to’g`ri kelsa, oksidlanish to’yingan yog` kislotalarning oksidlanishi bilan bir xil kechadi. Agarda qo’sh bog` TRANS- holatida va o’z joyida bo’lmasa, unda ferment  ^3,4-stis- ^2,3-trans-enoil-KoA-izomeraza ta’sir etadi, u qo’sh bog` joylanishini siljitadi va uning konfigurastiyasini o’zgartiradi.

To’yinmagan yog` kislotalarning oksidlanish tezligi to’yinganlardan tezroq:
STEARIN (C18,barcha bog`lar to’yingan) –nisbiy tezlik – 1
OLEIN (S18, 1) – 11
LINOL (S18, 2) – 114
LINOLEN (S18, 3) – 170
ARAXIDON (S20, 4) – 200
Yog` kislotalar oksidlanishining balansi. Uglerod atomi S=n bo’lgan yog` kislotasi 1 molekulasiga 17(n/2) – 6 molekul ATF hosil bo’ladi (palmitinovaya, n=16), daet 130 molekul ATF. Yog` kislotalarning energetik qiymati (45 molekula ATF kapron kislota oksidlanganda, S=6) uglevodlarga nisbatan (glyukoza oksidlanganda 38 mol ATF) yuqori.Lekin, astetil-KoA molekulalari Krebs stiklida oksidlanganida etarli darajada oksaloastetat talab etiladi, uning manbai bo’lib uglevodlar hisoblanadi. Shunday qilib, yog`lar uglevodlar alangasida yonadi.


Jigarda eg kislotalarni sintezi.
Eg kislotalarni bosh eki asosiy sintezi hujayralarning stitozolida o`tadi, qurilish materiali bo`lib esa, mitoxondriyadan kelib qo`shiluvchi astetil-KoA xisoblanadi. Astetil-KoA eg kislotalarni β-oksidlanishi va piruvatning oksidlovchi dekorbaksillanishi jaraenida mitoxondriyalarda xosil buladi.
Astetil-KoA - mitoxondrial membrana orkali stitozolga o’ta olmaydi. Shuning uchun astetil-KoA stitozolga o’tishi uchun oksaloastetat bilan birikadi.
Stitozolda stitrat NS-KoA va ATF bilan birikadi va oksaloastetat va astetil-KoAga parchalanadi. Oksaloastetat malatgacha qaytariladi.

Mitoxondriyalarda asosan eg kislotalarni zanjiri uzayadi. Shunday kilib stitozolda asosan palmitin kislotasi sintezlanadi, ekzogen eg kislotalardan eki palmitindan mitoxondriyalarda esa 18,20,22 uglerodli atomlarga ega bo`lgan kislotalar xosil buladi. Eg kislotalarni va eglarni biosintezini kuchayishi uglevodli ovqatlanishdan keyin kuzatiladi. Eg kislotalarni sintezi uchun zarur bulgan astetil qoldiqlari stitozolga oksaloastetat erdamida mitoxondriyadan kelib tushadi.
Stitratni konstentrastiyasi oshib ketishi astetil-KoA-karboksilazani aktivlashtiradi, bu malonil-KoAni konstentrastiyasini kuchayshiga va eg kislotalarni sintezini boshlanishiga olib keladi.
Malonil-KoA konstentrastiyasini kamayishi mitoxondriyaga eg kislotalar uchun yo`l ochib beradi, bunda ularni oksillanishi va keton tanachalarga aylanishi boshlanadi.
Eg kislotalar sintetazasi deb ataladigan multiferment kompleks, astil tashuvchi oqsil (ATO) boglangan 6ta fermentdan iborat, koferment sifatida NADFN₂ saqlaydi. NADFN₂ 50%ga pentozofosfat stiklini reakstiyalarada hosil bo`ladi, qisman boshqa reakstiyalarda, masalan:
Malat + NADF⁺ Piruvat + SO₂ + NADFN₂