Lim vazirligi samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov, I. I. Ayubov

Viloyatlar byudjeti
– o‘zida viloyat byudjeti va viloyatga 
kiruvchi shaharlar va tumanlar byudjetlarini birlashtiradi. 
Shahar byudjeti –
agar u tumanlarga bo‘lingan bo‘lsa, uning 
tarkibiga kiruvchi tumanlar byudjeti va shahar byudjetidan tashkil 
topadi. 
Tumanlar 
byudjeti
– tuman byudjeti 
va tumanga 
bo‘ysunuvchi shaharlar byudjetidan tashkil topadi. 
Respublika byudjeti –
umumdavlat xarakteriga ega tadbirlarni 
moliyalashtirish uchun daromadlar hajmi, manbaini va ulardan 
tushadigan tushumni ko‘zda tutuvchi, shuningdek, ma’lum vaqt 
oralig‘ida aniq xarajatlar yo‘nalishi va hajmini ko‘zda tutuvchi pul 
fondlaridir (shakllantirish va xarajat qilish rejasi Oliy Majlis 
tomonidan tasdiqlanadi). 
Mahalliy byudjet
– daromadlar hajmi, manbaini va ulardan 
tushadigan tushumni ko‘zda tutuvchi, shuningdek, ma’lum vaqt 
oralig‘ida aniq xarajatlar yo‘nalishi va hajmini ko‘zda tutuvchi 
respublika hududlarida tuziladigan pul fondlaridir. 
Davlatning maqsadli fondlari
– davlat byudjeti tarkibiga 
konsolidatsiya tushuvchi har biri uchun qonunchilik yo‘li bilan 
daromad manbasi va bu daromaddan kelib tushish sharti, normasi, 
shuningdek, bu mablaglarni qaysi maqsadlarga ishlatish belgilangan 
fondlardir. 
Byudjet tizimini boshqarish Oliy Majlis, Vazirlar Mahkamasi, 
O‘zbekiston Respublikasining Moliya vazirligi tomonidan amalga 
oshiriladi. O‘zbekiston Respublikasining Moliya Vazirligi yagona 
moliyaviy siyosatni amalga oshiradi, davlat byudjeti resurslarini 
davlat byudjeti asosida rejalashtiradi va boshqa moliya muassasalarni 
uslubiy jihatdan boshqaradi. 
Byudjet tizimini boshqarish moliya organlari va bank institutlari 
orqali O‘zbekiston Respublikasining byudjet tizimi prinsiplaridan 
kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. 

---

193 
O‘zbekiston Respublikasi byudjet tizimini tashkil etishning 
asosiy prinsiplari quyidagilardan tashkil topgan: 
–
normativ-qonuniy asosni unifikatsiyalash; 
–
pul tizimini qurilishni, byudjet tasnifi tizimini, byudjet 
hisoblash hujjatlarini, byudjet jarayonining birligi; 
–
byudjet qurilishining O‘zbekiston Respublikasi ma’muriy- 
hududiy bo‘linishi bilan mosligi; 
–
davlat byudjetini tashkil etuvchi byudjetlarning o‘zaro 
aloqadorligi; 
–
davlat byudjeti taqchilligini mumkin bo‘lgan darajasini 
hisobga olgan holdagi davlat daromad va xarajatlarining tengligi; 
–
davlat daromad va xarajatlarining aniq manbalar va 
yo‘nalishlar bo‘yicha rejalashtirilishi;
–
davlat byudjeti to‘g‘risidagi qonun bilan belgilangan 
assignovaniya chegarasida davlat byudjeti xarajatlarini amalga 
oshirilishi; 
–
kapital va joriy xarajatlarni chegaralanishi; 
–
byudjetlarning mustaqilligi;
–
hisobotlarni to‘g‘riligi; 
–
byudjet bajarilishini sifatini nazorati. 
O‘zbekiston Respublikasida barcha darajadagi byudjetlarni 
shakllanishi, ko‘rib chiqilishi, tasdiqlanishi va bajarilishining hisobi 
milliy valyutada amalga oshiriladi. 
Davlat maqsadli fondlari respublika byudjeti va mahalliy 
byudjeti bilan birgalikda konsolidatsiyalashgan byudjet tushuncha-
sini beradi.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi byudjeti va mahalliy byudjetlar 
quyidagilar hisobidan shakllantiriladi: 
–
Mahalliy soliqlar, majburiy to‘lovlar va boshqa soliqsiz 
to‘lovlarni qonunlar asosida Qoraqalpog‘iston Respublikasi byudjeti 
va mahalliy byudjetlarga ajratish orqali; 
–
Davlat byudjeti qonuni asosida umumdavlat soliqlari va 
boshqa tushimlarni Qoraqalpog‘iston Respublikasi byudjeti va 
mahalliy byudjetlarga yo‘naltirish orqali; 
–
Davlat aktivlarini foydalanishga berishdan keladigan 
daromadlarning bir qismi; 

---

194 
–
Tasdiqlangan normalar asosida vorislik, sovg‘a asosida davlat 
ixtiyoriga o‘tgan pul mablag‘larining bir qismi; 
–
Yuqori byudjetdan byudjet dotatsiya va subvensiyalari 
hisobiga; 
–
Boshqa manbalardan qaytarib berilmaslik sharti bilan olingan 
pul tushumlari; 
–
Harakatdagi qonunchilikka zid kelmaydigan boshqa daro-
madlardan. 
Bundan tashqari Qoraqalpog‘iston Respublikasi byudjeti va 
mahalliy byudjetlarga yuqori turuvchi byudjetdan byudjet ssudasi 
shaklida mablaglar kelib tushishi mumkin.