Lim vazirligi guliston davlat universiteti

2-asosiy savol bayoni: Jizzax viloyati hududining kattaligiga ko’ra iqtisodiy rayonda salmokli o’rin egallagan holda ma’muriy tuzilgan bo’yicha 12 ta rayondan, 8 ta shaxar va 8 ta shaxarchadan iborat. Maydoni 20,4 ming km² bo’lib, aholisi, 1.01.2001 yil ma’lumotiga ko’ra, 991 ming kishi yoki Mirzacho’l iqtisodiy rayoni aholisining 60,7 foiziga teng.
Ushbu mintaqa mamlakat ichidagi mehnat taqsimotida yirik agrar-sanoat ishlab chiqarish majmuiga egadir. Tog’ va tog’ oldi hududlarda lalmikor dexqonchilik, uzumchilik, bog’dorchilik, sut va sut-go’sht chorvachiligi keng rivojlanganligi bilan ahamiyatli.
Geografik o’rni va tabiiy boyliklari. Jizzax viloyati Respublikamizning markaziy iqtisodiy rayonida joylashgan bo’lib, hududining uzunligi sharqdan g’arbga qadar 150 km, janubdan shimolga 175 km ni tashkil etadi.
Mintaqaning taraqqiy etgan Toshkent va Samaqand viloyatlari o’rtasida o’rnashganligi uning iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishiga xar tomonlama ko’mak berib kelmoqda. Ayni vaqtda janubi-sharqda Tojikiston, shimoldan Qozog’iston Respublikasi bilan qo’shnichiligi uning geosiyosiy mavqeini ham belgilab beradi.
Xududning shimoliy, shimoliy-g’arb va qisman sharqiy tomonlari pasttekisliklardan iborat. Shimol tomondagi pasttekisliklar orasida Aydarkul va Arnasoy ko’llari joylashgan.
Jizzax viloyatining er usti tuzilishi xilma-xil, tog’, tog’ yonbag’ri va tekisliklarning o’zaro mujassamlashganligi bilan tavsiflanadi. Tog’ va tog’ oldi erlari mintaqaning ancha katta qismini egallagan holda eng baland joyi 3401 metrdir. Chunonchi, Molguzarning balandligi 2620 metr, Qo’ytoshniki 1905 metr va xakazo.
Viloyat qo’shni Sirdaryodan farq qilib turli foydali qazilmalarga boyligi bilan ajralib turadi. Baxmal, Zomin, G’allaorol, Jizzax, Forish, Zarbdor rayonlarida mineral-xom ashyo zaxiralari: oltin, kumush, volfram, qo’rg’oshin, rux, marmar, molibden, marmar, volostanit, oxak, granit, korund mavjud. Qo’ytoshning volfram, Marjonbuloqning oltin, Uchqulochning qo’rg’oshin-rux konlari iqtisodiy jixatdan ahamiyatlidir. Ammo aniqlangan qazilma konlardan foydalanish, ishlab chiqarishga keng jalb etish hozircha sust darajada. Binobarin, ushbu boyliklarni o’zlashtirish yukori texnologiyaga asoslangan turli shaklli korxonalarni qurishni zarur qilib qo’yadi.
Turkiston, Nurota, Molguzar va Qo’ytosh, Pistalitor, Gubdin tog’ tizmalari o’ziga xos iqlim hamda tabiat manzarasini vujudga keltiradi. 1976 yilda viloyatning Zomin rayonida 48 ming gektarli Halq parki tashkil qilindi. Bu park Turkiston tizmasining shimoliy yonbag’rida joylashgan bo’lib, uning yonida Zomin qo’riqxonasi ham vujudga keltirilgan. Qo’riqxona va Halq parki 78 ming gektar maydonni egallaydi.
Tabiiy iqlim sharoiti keskin mo’’tadil, yozi issiq va kuruq faqatgina Baxmal, Zomin va Forish rayonlarining yozi nisbatan salkinroq Lalmikor dexqonchilik sug’orma dexqonchilik bilan birgalikda olib boriladigan sut va sut-go’sht etishtirishga moslashgan, suv tankisligi sezilib turadigan hududlari aynan shu rayonlarga to’g’ri keladi.