Lim vazirligi guliston davlat universiteti

Aholisi va mehnat resurslari. 1.01.2002 yil ma’lumoti bo’yicha, viloyatda 1,8 mln. aholi istiqomat qiladi. Uning aholisi asosan tabiiy o’sish hisobiga ortib bormoqda. Bu erda tabiiy o’sish Respublika (20%) o’rtacha ko’rsatkichidan yuqori bo’lib, 30% atrofida. Surxondaryoda 1959 yilda 500 mingga yaqin aholi yashagan bo’lsa, so’nggi aholi ruyxati bo’yicha (1989 i.) 1 milliondan oshib ketgan.
Aholisining milliy tarkibida O’zbeklar ko’pchilikni tashkil etadi. Jami aholining 82% O’zbeklar, 1,5% atrofida ruslar, 1,7% tojiklar, turkmanlar va boshqa millat vakillari tashkil etadi.
Aholining jinsiy tarkibi deyarli bir-biriga teng: erkaklar 49,9 foizni, ayollar esa 50,1 foiz.
Jadval taxlili shuni ko’rsatib turibdiki, aholining tabiiy o’sishi Bandixon, Oltinsoy, Qizirik, Jarqo’rg’on tumanlarida yuqori ko’rsatkichga ega. Shu bilan birga Angor, Sariosiyo, Termiz tumanlarida tabiiy o’sish nisbatan pastroq.
Viloyat aholisi tumanlar bo’yicha ham notekis taqsimlangan. Xududi eng katta bo’lgan Sariosiyo tumanida viloyat aholisining 3,7 foizi, Sherobod tumanida 3,5, Boysun tumanida esa 4,6 foiz aholi istiqomat qilgani holda, xududi kichik bo’lgan Denov tumanida viloyat aholisining 15,2 foizi istiqomat qiladi. Bu tumanda aholi zichligi 1 km² ga 359 kishini tashkil etadi. Aholi zichligi eng kam tumanlar Boysun (22 kishi) va Sariosiyo (16,9) tumanlari hisoblanadi.
Aholining zichligi hududlar bo’yicha notekis: tog’ oldi va tog’li mintaqalarda u 1 km² ga 5 kishi atrofida bo’lsa, daryo vodiylarida 100—200 kishigacha to’g’ri keladi.
Mehnat resurslari bilan etarli darajada ta’minlangan. Surxondaryo viloyati jami aholisining 782 minggi mehnat resurslaridan iborat. Shundan 567 minggi iqtisodiy faol aholi hisoblanadi. Rasman ruyxatga olingan ishsizlar soni esa 800 kishi.
So’nggi yillarda aholini ish bilan ta’minlash muammosi sezila boshladi. Mavjud qazilma konlari asosida sanoatni rivojlantirish, mehnat resurslarini qayta taqsimlash imkoniyatlari bor. Buning uchun viloyatda sanoat korxonalarini yanada ko’paytirish kerak.
Surxondaryo viloyati barcha viloyatlar ichida shaxar aholisi eng kam foizni tashkil etadigan mintaqa hisoblanadi. Uning aholisini bor-yo’g’i 20 foizga yaqini shaxarlarda yashaydi. Bu ko’rsatkich viloyatda sanoat hali etarli darajada rivojlanmaganligini ko’rsatib turadi.