Lim vazirligi guliston davlat universiteti

Mustaqillik yillarida Qashqadaryo viloyatining janubi-g’arbiy qismida Sho’rtan gaz-kimyo majmuasi qurib bitkazildi.

Mazkur kombinatdan oltingugurti kamroq bo’lgan tabiiy gazni energetika ehtiyojlari uchun mintaqalarga uzatish maqsadida Sho’rtan-Sirdaryo-Toshkent gaz quvuri ishga tushirilgan. Sho’rtan gaz majmuida jahonda birinchi bo’lib molekulyar elak (g’alvir) lar qo’llanilmoqda.

Mamlakatning ko’pgina gaz konlari (98 %) oltingugurtli gazdir. Shuning uchun ham gaz kondensatini qayta ishlash bo’yicha ishlab turgan va loyihalashtirilayotgan ob’ektlarning hammasida oltingugurtli birikmalardan foydalanish nazarda tutilgan. Endilikda mamlakat yoqilg’i-energetika sanoatining gigantlariga aylangan Farg’ona neftni qayta ishlash, Muborak gazni qayta ishlash zavodlari hamda Sho’rtan gaz-kimyo majmuida yiliga 100 ming tonnaga yaqin suyultirilgan gaz ishlab chiqarilmoqda.

Shaharlar va qishloqlarni gazlashtirish ishlari jadal olib borilmoqda. Respublikamizdagi jami xonadonlarning 70 foizdan ortig’i gazlashtirilgan. Gaz sanoatini rivojlantirishda chet el investitsiyalari jalb etilmoqda. Birgina Xo’jaobod er osti gaz omborini qurishga 70 mln. AQSh dollari sarflandi.

Shunday qilib, mamlakatning neft va gaz mahsulotlariga bo’lgan ehtiyojini o’z resurslari hisobiga qondirish dolzarb masalaga aylangan va u yangi-yangi konlarni topish va ishga tushirish natijasida o’zining ijobiy yechimini topmoqda.

Respublika hududida yirik holda ish olib borgan ilmiy va ishlab chiqarish tarmoqlari birlashtirilib O’zbekiston neft gaz sanoati milliy korporatsiyasi ("O’zbekneftgaz") tuzilgan. Respublikamizning bir qator viloyatlarida gaz konlari bo’lishiga qaramasdan hozirgi vaqtda tabiiy gazni qazib chiqarishda asosiy o’rinni Qashqadaryo (88 %) viloyati egallaydi. Oz miqdorda tabiiy gaz Buxoro (2 %), Farg’ona, Andijon va Surxondaryo viloyatlarida ham qazib chiqariladi.

Ko’mir sanoati. Mamlakatimiz hududidan ko’mir uch joydan-Angren, Sharg’un va Boysun (To’da) dan qazib olinadi. Ularning dastlabkisidan qo’ng’ir ko’mir qazib olinsa, keyingi ikkitasidan toshko’mir qazib olinadi.

O’zbekiston hududidan dastlabki ko’mir qazib olish 1930 yillarning oxirida Angren konida boshlangan. Ushbu kon Toshkent viloyatidagi Ohangaron vodiysining o’rta oqimida joylashgan. Angren ko’mir koninig zahirasi respublikada topilgan barcha ko’mir zahirasining 96,5 foizini tashkil etadi.