Лиги фарғона давлат университети

АКВАРЕЛЬ БЎЁҚЛАРИ
Қадимда ҳар хил гиёҳлар ва табиий моддаларни майдалаб кукун ҳолига келтириб улардан бўёқ сифатида фойдаланишган. Ҳозирги даврга келиб мой бўёқ, акварель, темпера, гуаш, акрилл, анилин бўёқлари мавжуд бўлиб улар асосан замонавий техникалар ёрдамида, таркибига қараб, ҳар хил кимёвий моддалар аралашмаси ёрдамида тайёрланади.
Акварель бўёғининг кўриниши жихатидан бир қанча турлари мавжуд бўлиб ҳозир шулар хақида тўхталиб ўтамиз:

1. 
   Қаттиқ ва тўртбурчак шаклидаги акварель бўёқлари.
   
2. 
   Фаянс идишчалардаги юмшоқ акварель бўёқлари.
   
3. 
   Темпера ва мойбўёқ шаклидаги қўрғошин идишлардаги акварель бўёқлар.
   

Акварель бўёқларининг асосий қисмини ўсимлик елими; гумми – арабик, декстрин, трагант, олча елими, асал, глицерин ва бошқа моддалар ташкил этади. Бир хил турдаги акварель бўёқлари мавжуд бўлиб, улар рангтасвир учун ишлатилмайди, балки асосан архитектура чизмаларида ишлатилади. Бундай акварелларнинг таркибини асосан дурадгорлик елими, балиқ елимлари ташкил этади. Қадимда қаттиқ турдаги аквареллар тайёрланган бўлиб, юқорида айтиб ўтганимиздек улар чизмачилик ишларида ҳар хил архитектура кўринишлари ва планларини турлашда ишлатилган. Қаттиқ турдаги акварелларни тайёрлашда уларни бириктирувчи моддалар таркибига асосан 3та модда кирган. Булар гумми – арабик, декстрин ва қанд қиёми қоришмасидир. Юмшоқ турдаги акварелларни тайёрлашда сувда тез эришини ҳисобга олган ҳолда унинг таркибига маълум миқдорда гумми – арабик, декстрин ва асал қўшилган. Бошқа ҳолларда асал ўрнига глицерин қўшилган. Бу эса акварель бўёғининг тиниқлигини ва сувда тез эришини таъминлаган.
Асалли акварелнинг номидан ҳам кўриниб турибдики, бу турдаги акварелларни тайёрлашда рангли кукунлар таркибига асосан бириктирувчи модда сифатида асал қўшилади. Асалдан ташқари унинг таркибига глицерин ўрнини босувчи модда сифатида асал қўшилади. Бўёқнинг оз миқдорини гумми – арабик ташкил қилади. Гумми арабик унинг тез қуришини таъминлайди. Бунинг учун гумми – арабик ва асал таркибига копай бальзами, эритилган эфир мойи ҳам қўшилади. Шунинг учун ҳам асалли акварель таркибини бириктирувчи гумми –арабик ташкил этадиган темпера бўёғига яқин туради.
Акварель бўёғининг ҳар бир рангининг устига қўйилган юлдузча ( * ) белгиси унинг қанчалик кучли ёки кучсизлигини кўрсатади.

1.