Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

III. Suvda yashovchi sutemizuvchilar orasida morfologik tomondan suvda yashashga kamroq moslashgan vakillariga norka, oq ayiq, suv kalamushi, qunduz, dengiz bobori, suv yerqazari, suv dalasichqoni, ondatra, suv cho`chqasi, suv ayg’iri, o`rdakburun va nutriyalar kiradi. Suvda yashashga kuchliroq moslashganlariga morjlar va tyulenlar hamda suvda yashashga butunlay moslashganlariga kitlar, sirenlar, delfinlar kiradi. Ularning gavdasi baliqqa o`xshab boshi tanasi bilan qo`shilib ketgan. Bu guruhga kiruvchi hayvonlarning ozig’i baliq, amfibiya, dengiz yulduzi, mollyuska, dengiz kirpisi va krablar hisoblanadi. Suvda yashovchi sutemizuvchilarning terisida jun qatlami, yog’ va ter bezlari yo`qolib ketgan. Keyingi oyoqlari yo`q.
IV. Uchar darrandalarga faqat qo`lqanotlilar, ya`ni ko`rshapalaklar turkumi vakillari kiradi. Havoda uchib yurish uchun ularda uchish organi-qanot paydo bo`lgan, to`sh suyagining oldingi yuzasida ko`krak toj suyagi rivojlangan. Bosh skeleti suyaklari qo`shilib ketgan. Tungi hayvonlar bo`lganligi uchun eshitish va sezish organlari yaxshi rivojlangan. Ular mevalar va hasharotlar bilan oziqlanadi. Mevaxo`r ko`rshapalaklar daraxt shoxlari orasida dam oladi. Bizda yashaydigan ko`rshapalaklar orasida malla shomshapalak daraxt kovaklarida dam oladi. Sutemizuvchilarning boshqa turkumlari orasida letyaga, junqanot, olmaxon va qopchiqli olmaxonlar bir daraxtdan ikkinchi daraxtga 10 m dan ortiq masofaga sakrab uchib o`tadi.
Oziqlanishi. Sutemizuvchilarning ozig’i nihoyatda xilma-xil. Ozuqaning xiliga qarab sutemizuvchilar go`shtxo`rlar va o`simlikxo`rlar guruhlariga bo`linadi. Go`shtxo`rlar guruhi o`z navbatida hasharotxo`rlar (ko`rshapalaklar, yerqazarlar, chumolixo`rlar, naytishlilar, yexidnalar), yirtqichlar (yirtqichlar, ayrim qopchiqlilar, delfinlar, tyulenlar) va o`laksaxo`rlar (shoqol, sirtlon)ga bo`linadi.
O`simlikxo`r darrandalar juda ham ko`p. Bu guruhga ko`pchilik maymunlar, kemiruvchilar, tuyoqlilar, qopchiqlilar kiradi. Sutemizuvchilarning mazkur guruhlari qisman shartli bo`lib, hayvonlarning geografik tarqalishi, yoshi, yil fasllariga qarab o`zgarib turadi. Masalan: qo`ng’ir ayiq Janubiy Kavkazda o`simlik bilan oziqlansa, Uzoq Sharqda baliq va tyulenlar bilan oziqlanadi. Ko`pgina go`shtxo`r sutemizuvchilar o`simliklar bilan ham oziqlanadi. Masalan: suvsarlar, tulkilar har xil mevalarni ham yeydi. Ayrim sutemizuvchilarni yuqorida bayon etilgan guruhlarga kiritib bo`lmaydi. Masalan: hayvonlarning qonini so`rib oziqlanuvchi ko`rshapalaklardan - vampirlar shunday, ularning qizilo`ngachi shu qadar torki, undan hech qanday quyuq ozuqa o`tmaydi. Dengiz qunduzi, dengiz tipratikani mollyuskalar bilan oziqlanadi, shuning uchun ularning qoziq tishlari yassi bo`ladi. O`simlikxo`rlarning xarakterli belgilariga yassilangan oziq tishlarining bo`lishi, qoziq tishlarining bo`lmasligi yoki kichik bo`lishi, kurak tishlarining iskana shaklda bo`lishi, ko`richak va ichaklarining uzun bo`lishidir. O`simlikxo`rlar ham o`z navbatida o`txo`rlar (otlar, karkidonlar, ko`pchilik juft tuyoqlilar; kemiruvchilardan dala sichqonlari, dumsiz sichqonlar, sug’urlar), novdaxo`rlar va bargxo`rlar (fillar, jirafalar, yalqovlar, loslar), mevaxo`rlar (katta mevaxo`r ko`rshapalaklar, chala maymunlar, maymunlar) va donxo`rlarga (ko`pgina kemiruvchilar) bo`linadi. Ularning tish tuzilishi ham har xil, bunga sabab albatta har xil o`simliklar bilan oziqlanishidir. Yumshoq o`simliklar bilan oziqlanuvchilarda oziq tishlarining usti tekis bo`ladi, dag’al o`simliklar bilan oziqlanuvchilarning oziq tishlari chaynash yuzasida ko`ndalang qattiq emal burmalari bilan qoplangan.