Ўлчаш воситаларини қиёслаш, калибровка қилиш усуллари

2.R (N, N~) коэффициентни аниқлаш номограммаси
Метрологик яроқлилигининг рухсат этилган коэффициенти К_рух.эт ни метрология хизматлари кўрсатиш идорасининг мутахассиси томонидан ўрнатилади ва корхонанинг бош метрологи томонидан носоз ЎВ қўллашдан келиб чиққан иқтисодий йўқотишларни таҳлил қилиш асосида тасдиқланади. К_рух.эт нинг қиймати 0,90 дан 0,98 гача қилиб, алоҳида талабдаги ўлчашлар учун эса 0,99 ёки 0,98 қилиб олинади. К_рух.эт нинг қабул қилинган қиймати берилган ЎВ учун техник шароитларда кўрсатилган соз ишлаш эҳтимоллигининг қийматидан кам бўлмаслиги керак.
Қўлланилиш шароитига кўра гуруҳларга ажратилган бир турдаги ЎВ тўплами учун биринчи текширишлар орасидаги интервал, олдинги фойдаланиш тажрибаларидан келиб чиққан ҳолда тахминан белгиланади. Интервалнинг қиймати қуйидаги қатордан танланади: 0,25; 0,5; 0,75; 1; 2; 3; 4; 6; 9; 12; 6п ой, п-мусбат бутун сон. Кейинги текширишлар орасидаги интерваллар эса даврий текширишлар натижаларига кўра тўғрилаб борилади.
Текширувлар орасидаги интервални тўғрилаш (корректировка) усулларидан бирини кўриб чиқамиз. Бир гуруҳга кирувчи ЎВ лари учун текширишлар орасидаги интервал Т₀ ва метрологик яроқлилик коэффициенти К_рух.эт ўрнатилган бўлсин. Агар даврий қиёслаш натижасида яроқли деб топилган ЎВ сонининг қиёсланган барча ЎВ сонига нисбати К_рух.эт дан катта бўлса, текширишлар орасидаги интервал оширилиши мумкин, агар К_рух.эт дан кичик бўлса, унда интервални камайтириш мумкин. Текширишлар орасидаги интервални ошириш имкониятларини қиёслаш учун бир нечта вақт интерваллари – Т₀ дан катта бўлган яширин ишдан чиқишлар 5 берилади. Ушбу вақт мобайнида амалга оширилган қиёслашларнинг умумий сони N ва яширин ишдан чиқишлар сони N ўртасидаги муносабат ўрнатилади. Қиёслашларнинг умумий сони N нинг статистикасига ишдан чиқиш қайд қилинмаган 5 дан кичик бўлган интервал орасида амалга оширилган қиёслашлар натижасида яроқсиз ёки яроқли деб тан олинган ЎВ қиёслашларнинг барчаси киради.
 

 1.3-Расм. R (N, N~) коэффициентни аниқлаш учун номограмма
Масалан, асбоб ишлатишга 1980 йилнинг январида текширишлар орасидаги интервали 12 ой қилиб ишга туширилган. 1981 йилнинг январи ва 1982 йилнинг январида текширишдан ўтказилган ва иккала ҳолда ҳам яроқли деб топилган. Ушбу ҳолда фақатгина 1982 йилдаги текшириш эътиборга олинади, чунки биринчи текшириш (1981й) 5 дан кичик бўлган муддатдаги вақт оралиғида амалга оширилган. N ишдан чиқишлар статистикасига S дан кичик ёки унга тенг бўлган интервал, яъни ЎВ яроқсизлиги қайд қилинган интервалда амалга оширилган барча текширишлар киради. Янги текширишлар орасидаги интервалнинг қиймати Т₀ қуйидаги формула бўйича ҳисобланади:
 

 бу ерда R –  1.3-расмдаги номограммадан N ва N^- бўйича ҳисобланадиган коэффициент. Агар Т₀ нинг олинган қиймати S дан катта бўлса, унда нинг қиймати оширилади ва ҳисоблаш ишлари токи Т нинг қиймати S дан кичик бўлмагунча такрорланади.